Mavzu: moddalarning sifat va miqdoriy tarkibini aniqlashdagi hozirgi zamon analitik

Polyarografik usulda kadmiy miqdorini tuproq tarkibidan aniqlash

Ishning maqsadi: tuproq tarkibidagi kadmiy ionini polyarografik usulda aniqlash.
Kerakli asboblar: 1)1,0 n kaliy xlorid eritmasi, fon elektrolit sifatida;

2. 
   0,500 mg/ml tutgan kadmiy xlorid eritmasi;
   
3. 
   kukunsimon jelatin;
   
4. 
   0,5 g natriysulьfit.
   

Ishning borishi: 50,0 ml li o’lchov kolbasiga kadmiy xlorid eritmasining standart eritmasidan 1,0, 3,0, 5,0, 7,0, 10,0 ml eritmasi (noъmalum kontsentratsiyadan esa 10 ml ) va 1,0 n kaliy xlorid eritmasidan 5,0 ml va 5,0 ml 0,5% g jelatin 0,5 kukunsimon natriy sulьfit qo’shiladi va belgisigacha bidistillangna suv bilan keltiriladi. 2 sekund davomida simob tomchisida kadmiy ionlarining qaytarilish polyarogrammasi chiziladi. Olingan natijalardan graduirovkali grafik chizib, noъmalum miqdordagi kadmiy miqdori o’lchanadi. Bunda ularning to’lqin uzunliklari farqi 0,2 v dan kattaligi orqali ularni bitta eritmada aniqlash mumkinli nazarda tutiladi. Tuproq tarkibidagi kadmiy ioni tutgan eritmadan alikvot qism olinadi va polyarogrammasi ulchanadi. Graduirovkali grafikdan tuproq tarkbidagi kadmiy miqdori topiladi.

Ichimlik suvi tarkibidagi temir ionlarini spektrofotometrik usulda aniqlash

Metodning mohiyati: ushbu usul rN 1.8-2,5 bo’lganda Fe(III) ning binafsha rangli monosalitsilat kompleksini hosil qilishiga asoslangan.
Kompleks birikma to’lqin uzunligi λ=510nm bo’lgan nurni maksimal yutish qobiliyatiga ega. Bu to’lqin uzunligida molyar so’ndirish koeffitsienti 1,8,103 ga teng.
Kerakli asboblar, idishlar va reaktivlar;

1. 
   Fotokolorimetr FEK -56 yoki KFK-2.
   
2. 
   6 ta 50 ml li o’lchov kolbalari;
   
3. 
   1 ta 10 ml pipetka;
   
4. 
   YUvgich;
   
5. 
   Fe(III)ning 0,1 mg/ml li standart eritmasi;
   
6. 
   10% li sulfosalitsil kislota eritmasi;
   
7. 
   2 n sulfat kislota eritmasi;
   

Analiz darajalangan grafik usuli bo’yicha bajariladi: 100 ml li o’lchov kolbasiga 20 ml 0,1 mg/ml li Fe(III) ning standart eritmasidan pipetka yoki byuretka yordamida solinadi va chizig’igacha suyultiriladi. Bunda Fe(III) ning titri 0,02 mg/ml li standart tuzi eritmasi hosil bo’ladi. 50 ml li o’lchov kolbalariga pipetka yordamida 1,5, 3,0, 4,5, 6,0, 7,5; ml Fe(III) standart eritmasidan va ustiga 1 ml 2n N₂SO₄ va 5ml dan 10% li sulfosalitsil kislota qo’shiladi, chizig’igacha distillangan suv solib yaxshilab aralashtiriladi. So’ngra rangli tiniq eritmalarning optik zichliklari ko’k barg rangli, yorug’lik filtri (510 nm) va qalinligi 5,0 sm bo’lgan kyuveta yordamida KFK-56 yoki KFK-2 da suvga nisbatan o’lchanadi.Olingan natijalardan darajalangan grafik tuzib, millimetrli qog’ozga chiziladi.
O’lchash natijalari va hisoblash natijalari

T/r	Olingan standart eritma V, ml	Ci Fe(III) mg	Optik zichlik Ai	CiAi	Ci^2	A ning hisoblangan qiymatilari
1	1,5	0,03
2	3,0	0,06
3	4,5	0,09
4	6,0	0,12
5	7,5	0,15

Molyar so’ndirish koeffisientini aniqlashning: 1 usuli

^∑ 𝐶𝑖𝐴𝑖

𝐾 =


^∑ 𝐶𝑖²

tg𝑡𝑔𝛼 = ^𝑎
𝑏


_∃= ordinata masshtabi absissa masshtabi
𝑘 = 𝑡𝑔𝛼 ∙ ∃

Berilgan kontrol eritmani chizigigacha distillangan suv solib aralashtiriladi. Sungra undan 50 ml li uchta kolbaga bir hil alikvot qismlar olinadi (qancha alikvot qism olish kerakligini o’qituvchi aytadi)

va har birining ustiga 1,0 ml 2 n H₂SO₄; 5,0 ml 10% -li sulfosalisil kislota qo’shiladi. CHizigigacha distillangan suv solinib aralashtiriladi va suvga nisbatan optik zichliklari o’lchanadi.
Noma`lum modda miqdori quyidagicha aniqdanadi:
^𝐶𝑥=^𝐴𝑥
𝐾
Ax- kontrol eritmaning optik zichligi K-molyar so’ndirish koeffisient
Cx (mg) alikvot qismidagi (ml)
_{𝑋𝑚𝑔 =} 𝐶𝑥 ∙100
alikvot qism
Fe ning haqiqiy miqdori X mg " kontrol eritmadagi Fe(III) ning umumiy miqdori
Absolyut va nisbiy xatolari aniqlanadi.

2.