Mavzu: Moliya va investitsion portfelni shakllantirish. Reja Kirish

Portfel investitsiyalarning tasniflanishi

Portfel turi	Investor turi	Investitsion maqsadlar	Risk darajasi	Qimmatli qog'ozlar turi
Konservativ (ishonchli, lekin kam daromad keltiradi)	Konservativ investor (investitsiya qiymati daromadlilikdan yuqori)	Daromadga erishish, banklardagi omonatlarga nisbatan yuqori, inflyatsiyadan himoyalanish	Past	Portfel asosan davlat qimmatli qog'ozlari, aksiyalar yirik va barqaror kompaniyalarning obligatsiyalari
Mo'tadil (o'rtacha tavakkalchilik bilan o'rtacha daromadlilik bilan tavsiflanadi)	Mo'tadil investor (xavf va rentabellik o'rtasida oqilona muvozanatni saqlashga harakat qiladi, ehtiyotkorlik bilan tashabbus ko'rsatmoqda)	Kapitalni ko'paytirish uchun uzoq muddatli investitsiya	O’rtacha	Portfelning kichik bir qismi davlat qimmatli qog'ozlari hissasiga to'g'ri keladi, aksariyat yirik va o'rta korxonalarning qimmatli qog'ozlari
Agressiv (talabga javob beradigan, ammo katta foyda keltiradigan)	Agressiv investor (klassik spekulyator, yuqori daromad uchun tavakkal qilishga tayyor, qaror qabul qilishga shoshilinch)	Investitsiyalangan mablag'larning tez o'sishi imkoniyati	Yuqori	Portfel asosan kichik daromadli, ammo istiqbolli kompaniyalar, venchur kompaniyalar daromadlilardan iborat.

Shunday qilib, konservativ portfel - qimmatli qog'ozlarning taqsimlanishi odatda quyidagicha sodir bo'ladi: ko'pchilik - obligatsiyalar (xavfni kamaytiradi), kichik qismi – aksiyalari ishonchli va yirik korxonalari (rentabellikni ta'minlaydi) va bank depozitlari. Konservativ investitsiya strategiyasi qisqa muddatli investitsiyalar uchun eng maqbuldir va bank depozitlariga yaxshi alternativ hisoblanadi, chunki o'rtacha obligatsiyalar bo'yicha yillik fondlar yillik 11-15% ni tashkil etadi. Mo'tadil investitsiya portfeli - korxonalar aksiyalari, davlat va korporativ obligatsiyalarni o'z ichiga oladi. Odatda, portfeldagi aksiyalarning ulushi obligatsiyalar ulushidan biroz oshib ketadi. Ba'zida mablag'larning ozgina qismi bank depozitlariga qo'yilishi mumkin. Qisqa va o'rta muddatli investitsiyalar uchun o'rtacha investitsiya strategiyasi eng mos keladi. Agressiv investitsiya portfeli - yuqori daromadli aksiyalardan iborat, ammo xatarlarni kamaytirish va diversifikatsiya qilish maqsadida unga obligatsiyalar ham kiritilgan. Agressiv investitsiya strategiyasi uzoq muddatli investitsiyalar uchun eng maqbul variat hisoblanadi, chunki qisqa vaqt ichida bunday investitsiyalar juda xavflidir. Ammo 5 yil yoki undan ko'proq vaqt davomida aksiyalarga sarmoya kiritish juda yaxshi natija beradi. Investitsiyalar portfelining tarkibini shakllantirish quyidagi jihatlarni o’z ichiga oladi:

1. 
   Qimmatli qog'ozlar turini aniqlash. (aksiyalar, obligatsiyalar, hosilaviy qimmatli qog'ozlar)
   
2. 
   Ushbu turdagi qimmatli qog'ozlarga investitsiya qilish uchun ajratilgan naqd pul miqdorini aniqlash.
   
3. 
   Muayyan emitentlarning qimmatli qog'ozlarini tanlash.
   
4. 
   Qimmatli qog'ozlarning har biriga yuborilishi kerak bo'lgan mablag'larning ulushini aniqlash.
   
5. 
   Tanlangan strategiya asosida boshqa aktivlar
   

Portfel tuzilmasining muhim ko'rsatkichi uni diversifikatsiya qilishdir, ya'ni ma'lum bir emitentning qimmatli qog'ozlari yoki qimmatli qog'ozlar turi o'rtasidagi maqbul nisbatlarga bir tomonlama noxolislik bilan rioya qilish. Investitsiya portfelining xavfliligi va rentabelligini baholash investitsiya faoliyatining barcha bosqichlarida boshqaruv kompaniyasi oldida turgan asosiy vazifalardan biridir. Qoidaga ko'ra, investitsiya portfeliga daromadlilik darajasi va xavf darajasi har xil bo'lgan turli xil qimmatli qog'ozlar kiradi. Investitsiya portfelining xavfi va qaytishi investor tomonidan qo'yilgan vazifalar asosida aniqlanadi. Agar investor tajovuzkor portfelni yaratsa, unda bunday investitsiya portfeliga kiritilgan qimmatli qog'ozlarning xavfi va rentabelligi ancha yuqori, odatda "tajovuzkor" portfel tez rivojlanayotgan yosh kompaniyalarning aksiyalaridan iborat bo'ladi. Konservativ portfel past tavakkalchilik va qimmatli qog'ozlarning past daromadliligi bilan ajralib turadi, odatda "konservativ" portfelga kichik, ammo kafolatlangan daromad keltiradigan yirik kompaniyalarning qimmatli qog'ozlari kiradi. Aksariyat investorlar muvozanatli qimmatli qog'ozlar to'plamini afzal ko'radilar, xavf va investitsiya portfelining daromadliligi bu holda ular taxminan tengdir, bu investorga har xil turdagi qimmatli qog'ozlarning xatarlari va rentabelligi o'rtasida muvozanatlash orqali barqaror daromad olish imkonini beradi. Portfelni shakllantirish, qimmatli qog'ozlarni sotib olish va sotish strategiyasini ishlab chiqishda boshqaruv kompaniyasi investitsiya portfelining xavf va rentabellik darajasini doimiy ravishda hisoblab chiqishi kerak. Investitsiya portfelining xavfi va rentabelligini baholash uchun har xil matematik modellarga asoslangan ko'p qirrali tahlilni o'tkazish kerak. Ko'pincha investitsiya portfelining xavfi va rentabelligini baholash uchun ixtisoslashtirilgan dasturiy ta'minot qo'llaniladi. Qimmatli qog'ozlarning rentabelligi juda oddiy formuladan foydalangan holda baholanadi: hisoblash paytida qimmatli qog'ozlarning qiymatidan, sotib olish paytida qimmatli qog'ozlarning qiymatini ajratib olish va farqni sotib olish paytidagi qiymatga bo'lish kerak. Qimmatli qog'ozlar xavfini baholash murakkab jarayondir. Bozor muvozanati doimo o'zgarib turadi, ko'pincha qimmatli qog'ozlar qiymatining o'sishi yoki pasayishiga, hatto eng samarali matematik modellar tomonidan har doim ham e'tiborga olinib bo'lmaydigan omillar ta'sir qiladi. Portfel xavfi nafaqat har bir qimmatli qog'oz uchun umumiy xatarlar ko'rinishida, balki bitta turdagi qimmatbaho qog'ozlar qiymatining boshqa turdagi qimmatbaho qog'ozlar qiymatiga ta'siri natijasida vujudga kelishi mumkin bo'lgan xavf shaklida ham baholanadi. Odatda jami investitsiya portfeli xavfi turli parametrlarga bog'liq bo'lishi mumkin bo'lgan tizimli va diversifikatsiyalangan xavfdan iborat. Qimmatli qog'ozlar portfelining daromadliligi to'g'ridan-to'g'ri investor tanlagan strategiyaga bog'liq bo'lishi mumkin. Agressiv strategiyada qimmatli qog'ozlar portfelining yo'qolishi singari daromadlilik nisbatan yuqori bo'lishi mumkin, konservativ strategiyalardan foydalanganda qimmatli qog'ozlar portfelining daromadliligi unchalik katta bo'lmaydi. Qoidaga ko'ra, investorlar shakllangan qimmatli qog'ozlar portfeli yordamida barqaror daromad olishga imkon beradigan muvozanatli strategiyalarni tanlaydilar. Demak, investitsiya portfeli nimadan iborat bo'lishi mumkin? Umuman olganda, u boshqa aktivlarni ham o'z ichiga oladi (ko'chmas mulk, metallar, moddiy boyliklar). Kapital bir necha sohalarda taqsimlanganligi sababli, portfelni boshqarishda investitsiya xavflarining pasayishi kuzatiladi. Hisoblangan yo'qotishlar kamayadi, rentabellik darajasi esa oshishi kuzatiladi. Investitsiya portfeliga kiritilgan har bir element o'z ulushiga ega. Bu aktivning umumiy investitsiyalarning foiz miqdoriga nisbati bilan bog'liq. Amaliyotda investitsiyalar portfelining uchta asosiy turi mavjud. U yoki bu turga tegishli bo'lish aktivlarni boshqarishdagi tanlangan investitsiya strategiyasiga bog'liq. Portfel investitsiyalarning turlaridagi farqlarga keladigan bo’lsak, ular quyidagicha izohlanadi:

1. 
   konservativ portfel;
   
2. 
   mo’tadil (meyorli agressiv, tajovuzkor portfel);
   
3. 
   agressiv (qo'shma portfel, aralash yoki o'rtacha).
   

—Konservativ portfel - agar investor oldiga tasdiqlangan moliyaviy vositalar bilan kafolatlangan daromad olishni maqsad qilgan bo'lsa, portfel konservativ hisoblanadi. Shuningdek, u inflyatsiyadan maksimal darajada himoyalangan bo'lishi kerak. U quyidagi aktivlarni o'z ichiga oladi:

1. 
   davlat zayomlari;
   
2. 
   yirik tashkilotlarning obligatsiyalari;
   
3. 
   bank omonatlari;
   
4. 
   metallar (masalan oltin tangalar).
   

Ushbu turdagi portfel uzoq muddatga yaratiladi.
—Birlashtirilgan portfel, aralash yoki o'rtacha - ushbu turdagi investitsiya portfelida daromadlilik darajasi va daromad olish davri turlicha bo'lgan aktivlar mavjudligi bilan farqlanadi. Bunga quyidagilar kiradi:

1. 
   davlat qimmatli qog'ozlari;
   
2. 
   korporatsiyalar aksiyalari.
   

Investorning asosiy maqsadi - daromadlilik darajasi har xil bo'lgan aktivlarni kiritish orqali portfel tarkibiy qismlarining balansini ta'minlash. Ushbu maqsad bankrotlik holatidan qochadi.
—Agressiv portfel - konservativ portfel maqsadlari uchun mutlaqo teskari narsa agressiv turdir. Investor ehtimoliy yuqori xavfga qaramay, aktivlardan maksimal foyda olishga intiladi. U quyidagilarni o'z ichiga oladi:

1. 
   fyucherslar;
   
2. 
   ahamiyatsiz deb topilgan kompaniyalar aksiyalari.
   

Portfel investitsiyalarini tashkillashtirishning ushbu turi risklarni qabul qilishga va investitsiyalardan yuqori daromad olishga tayyor bo'lgan yirik bozor ishtirokchilari tomonidan tanlanadi.
Agar portfellar turini investor uchun ma’qul bo’lgan risklar darajasi bo’yicha tasniflansa, unda portfellar turi to’rt xil bo’lishi mumkin:

1. 
   konservativ;
   
2. 
   me’yorli-agressiv;
   
3. 
   agressiv;
   
4. 
   noratsional.
   

2.2 - jadval