- Mahsulot birligini ishlab-chiqarishga qilinadigan sarf-xarajatlarni hisoblash uchun oʻrtacha umumiy, oʻrtacha doimiy va oʻrtacha oʻzgaruvchan xarajatlar tushunchalaridan foydalaniladi. Oʻrtacha umumiy xarajatlar yalpi (umumiy) xarajatlarning ishlab chiqarilgan tovar miqdoriga nisbatiga teng. Oʻrtacha doimny xarajatlar doimiy xarajatlarni ishlab chiqarilgan mahsulot miqdoriga boʻlish yoʻli bilan aniqlanadi. Oʻrtacha oʻzgaruvchi xarajatlar oʻzgaruvchi xarajatlarni ishlab chiqarilgan mahsulot miqdoriga boʻlish yoʻli bilan aniqlanadi
- Ishlab chiqarish xarajatlari — tovar va xizmatlarni ishlab chiqarish va isteʼmolchilarga yetkazib berishga qilinadigan barcha sarflardir.
Ichki xarajatlar — korxonaning oʻziga tegishli boʻlgan resurslardan qilingan xarajatlar. - Ichki xarajatlar — korxonaning oʻziga tegishli boʻlgan resurslardan qilingan xarajatlar.
- Tashqi xarajatlar — tashqaridan jalb qilingan resurslarga toʻlovlarni amalga oshirishga ketgan xarajatlar.
- Doimiy xarajat — ishlab chiqarish hajmiga taʼsir etmaydigan, u oʻzgarganda ham miqdorini oʻzgartirmaydigan xarajatlar.
- Oʻzgaruvchi xarajat — ishlab chiqarish hajmining oʻzgarish taʼsir etadigan xarajatlar.
- Oʻrtacha xarajatlar — mahsulot birligiga toʻgʻri keladi xarajatlar.
- Qoʻshimcha xarajatlar — mahsulotning navbatdagi qoʻshimcha birligini ishlab chiqarishga qilinadigan xarajatlar.
- Toʻgʻri xarajatlar — mahsulot tannarxiga bevosita qoʻshilib uning tarkibiga kiradigan xarajatlar.
- Egri xarajat — mahsulot tannarxiga ustama boʻlib, narhda aks etadigan xarajatlar.
- Iqtisodiy yoki sof foyda — yalpi pul tushumidan barcha xarajatlar chiqarib tashlangandan keyin qolgan qismi.
- Foyda massasi — foyda massasining ishlab chiqarish xarajatlariga boʻlgan nisbatining foizdagi ifodasi.
1. Korxonaning qiska muddatli va uzoq muddatli oraliqdagi faoliyati. 2. Xarajatlar to`g`risida tushuncha. Boy berilgan imkoniyatlar va alternativ xarajatlar. Qaytarilmaydigan xarajatlar. Iqtisodiy xarajatlar buxgalteriya xarajatlari. Ichki va tashqi xarajatlar. 3. Iqtisodiy foyda va normal foyda. YAlpi xarajatlar. O`zgaruvchan va o`zgarmas xarajatlar. O`rtacha xarajatlar. CHekli xarajatlar. 4. Ishlab chiqarish xarajatlari chiziqlari. Uzoq va kisqa muddatlardagi xarajatlar grafiklari. Qiska va uzoq muddatdagi xarajatlarning o`zaro bog`liqligi. Ishlab chiqarish xarajatlarini hisoblash O`rtacha ishlab chiqarish va chekli xarajatlar grafiklarining o`zaro joylashuvi. 5. Ishlab chiqarish xarajatlari funksiyasi va uning xususiyati. Mamlakatni modernizasiyalash sharoitida ishlab chiqarish xarajatlarini pasaytirish yullari. - 1. Korxonaning qiska muddatli va uzoq muddatli oraliqdagi faoliyati. 2. Xarajatlar to`g`risida tushuncha. Boy berilgan imkoniyatlar va alternativ xarajatlar. Qaytarilmaydigan xarajatlar. Iqtisodiy xarajatlar buxgalteriya xarajatlari. Ichki va tashqi xarajatlar. 3. Iqtisodiy foyda va normal foyda. YAlpi xarajatlar. O`zgaruvchan va o`zgarmas xarajatlar. O`rtacha xarajatlar. CHekli xarajatlar. 4. Ishlab chiqarish xarajatlari chiziqlari. Uzoq va kisqa muddatlardagi xarajatlar grafiklari. Qiska va uzoq muddatdagi xarajatlarning o`zaro bog`liqligi. Ishlab chiqarish xarajatlarini hisoblash O`rtacha ishlab chiqarish va chekli xarajatlar grafiklarining o`zaro joylashuvi. 5. Ishlab chiqarish xarajatlari funksiyasi va uning xususiyati. Mamlakatni modernizasiyalash sharoitida ishlab chiqarish xarajatlarini pasaytirish yullari.
1.O’zbekiston Respublikasi Kanstitutsiyasi –T. “o’zbekiston” 1993 2.Ozbekiston Respublikasining “Buxgalteriya hisobi to’g’risida”gi qonuni –T.”O’zbekiston”,1996 3.T. Raxmonov “Buxgalteriya hisobi “ majmua Samarqand 2021 4. Safarov B., Raxmanov T. Buxgalteriya hisobi. O‘quv qo‘llanma. T.: Fan va technologiya. 2019 5.www.uza.uz 6.www.cer.uz 7.www.openbudget.uz
Do'stlaringiz bilan baham: |
