Mavzu: Molyaviy faolyat bo’yicha harajatlar hisobi

2.Molyaviy harajatlar holati

• Moliya resurslari ishlab chiqarishni kengaytirish uchun pul manbai bo’lib xizmat qiladi. Amortizatsiya fondi va foydadan ajratilgan pul mablag’lari investitsiya uchun xizmat qiladi, ularni orttirish ishlab chiqarish quvvatlarini ko’paytirish demakdir. Masalan, investitsiyaning 1% orttirishi iqtisodiy o’sish sur’atlarini 0,4% oshiradi deb faraz kilsak, investitsiya resursini 5% ortishi, 2% o’sish beradi, 7% ortishi 2,8% o’sish beradi va h.k., agar investitsiya 3% kamaysa, shunga ko’ra ishlab chiqarish xajmi 1,2% qisqaradi. Moliya mablag’larini yetishmasligi o’sishni pasaytiradi, chunki texnika-texnologiyani kiritishga pul yetmaydi.

Mahsulot tannarxi xarajat elementlari bo’yicha klassifikasiyalanadi. Xarajatlarning iqtisodiy elementlari quyidagilardan iborat:

• Mahsulot tannarxi xarajat elementlari bo’yicha klassifikasiyalanadi. Xarajatlarning iqtisodiy elementlari quyidagilardan iborat:
• Xom ashyo va asosiy materiallar (chiqindilar kirmaydi);
• Yordamchi va boshqa materiallar;
• Yoqilgi;
• Energiya;
• Asosiy va qo’shimcha ish haqi;
• Ijtimoiy sug’urta ajratmalari;
• Asosiy fondlar amortizasiyasi;
• Boshqa pul xarajatlari. Bundagi 1-4 – elementlar mehnat predmetlari uchun 5 va 6 – element­lar kishi mehnati uchun, 7 – element mehnat vositalari uchun sarflangan pul xarajatlarini ifodalaydi. 8 – element esa ishlab chiqarishni normal amalga oshirish uchun zarur pul xarajatlaridir (yollangan transport, xodimlarni xizmat safariga yuborish, pochta, telegraf, o’qishga yuborilganlarga to’lanadigan stipendiya va boshqa shu kabi xarajatlar).

Ishlab chiqarish resurslari tarkibidagi quyidagi o’zgarishlardan qaysilari uzoq muddatli davrdagi xarajatlarga kiradi? {=kompaniya neftni qayta ishlovchi yangi uskunani o’rnatadi ~korxona yana 200 ishchini yollaydi ~fermer o’z uchastkasida qo’llaniladigan o’g’it miqdorini ko’paytiradi ~fabrikada uchinchi smena joriy qilinadi} Mahsulot reklamasiga sarflar, zayomlar boyicha foiz to’lovlar, soliqlar, ijara haqi amortizatsiya ajratmasi – bu qanday xarajatlar? {=tashqi xarajatlar ~o’zgaruvchan xarajatlar ~ichki xarajatlar ~doimiy xarajatlar} Foyda normasi nima? {= foyda massasining ishlab chiqarish xarajatlariga bo’lgan nisbatining foizdagi ifodasi ~yalpi pul tushumidan barcha xarajatlar chiqarib tashlangandan keyin qolgan qismi ~boshlang’ich pul tushumidan barcha xarajatlar chiqarib tashlangandan keyin qolgan qismi ~foyda massasining ishlab chiqarish xarajatlariga bo’lgan ayirmasining foizdagi ifodasi}

• Ishlab chiqarish resurslari tarkibidagi quyidagi o’zgarishlardan qaysilari uzoq muddatli davrdagi xarajatlarga kiradi? {=kompaniya neftni qayta ishlovchi yangi uskunani o’rnatadi ~korxona yana 200 ishchini yollaydi ~fermer o’z uchastkasida qo’llaniladigan o’g’it miqdorini ko’paytiradi ~fabrikada uchinchi smena joriy qilinadi} Mahsulot reklamasiga sarflar, zayomlar boyicha foiz to’lovlar, soliqlar, ijara haqi amortizatsiya ajratmasi – bu qanday xarajatlar? {=tashqi xarajatlar ~o’zgaruvchan xarajatlar ~ichki xarajatlar ~doimiy xarajatlar} Foyda normasi nima? {= foyda massasining ishlab chiqarish xarajatlariga bo’lgan nisbatining foizdagi ifodasi ~yalpi pul tushumidan barcha xarajatlar chiqarib tashlangandan keyin qolgan qismi ~boshlang’ich pul tushumidan barcha xarajatlar chiqarib tashlangandan keyin qolgan qismi ~foyda massasining ishlab chiqarish xarajatlariga bo’lgan ayirmasining foizdagi ifodasi}