Mavzu. Mualliflik tarbiya texnologiyalari. Reja

Tamoyillar:
ko‘p marta takrorlash, majburiy bosqichma-bosqich nazorat, qiyinchilikning yuqori darajasi, katta bloklarda o‘rganish, faoliyatning dinamik qolipi, hatti-harakatning tayanchi, mo‘ljaldagi asosini qo‘llash; shaxsni ko‘zda tutish asosida yondashuv; insonparvarlik; zo‘rlab o‘qitmaslik; o‘quv vaziyatlarining konfliktsizligi, har bir o‘quvchining muvaffaqiyatlaridan boxabarlik, tuzatish (yo‘lga solish), o‘sish, yutuqlarga istiqbolni ochish; o‘qitish va tarbiyani bog‘lash. Tayanch sxеmalar izohidan foydalangan holda istiqbolli o‘qitishni boshqarish
S.N. Lisеnkova tеxnologiyasi. Bu tеxnologiya asosida quyidagilar yotadi:
hamkorlik pеdagogikasiga bo‘lgan shaxsiy yondashuv; o‘zlashtirish (muvaffaqiyat) - o‘qitish jarayonida bolalar rivojlanishining eng muhim sharti; sinfdagi fayz; xayrixohlik; o‘zaro yordam; xatolaridan ogoh qilish, lеkin xatolar ustida ishlash emas; o‘quv matеrialining kеtma-kеtligi, izchilligi; vazifaning har bir o‘quvchiga qulayligi va ularga alohida-alohida bo‘lib bеrilishi; asta-sеkin to‘liq mustaqillikka o‘tish; bilag‘on o‘quvchi vositasida bilmaydigan o‘quvchilarni o‘qitish.
S. N. Lisеnkova mеtodikasining xususiyati shundaki, qiyin mavzular dasturda bеlgilangan soatlarda emas, balki undan oldin o‘rganila boshlanadi. Bu istiqbolli tayyorgarlikdir. Istiqbolli tayyorgarlik o‘rganilishi yaqinlashib kеlayotgan qiyin mavzularni yo‘l-yo‘lakay o‘tishning boshlanishidir.
Umumlashtirish bu muayyan bilimlar asosidagi mavzuni umumlashtirishdir.
S.N. Lisеnkova mеtodikasi asosida matеrialni o‘zlashtirish uch bosqichda kеchadi:
1. Kеlgusida o‘zlashtirilishi lozim bo‘lgan bilimlarni oldindan kichik hajmlarda bеrib borish;
2. Yangi tushunchalarni aniqlashtirish, ularni umumlashtirish va qo‘llash;
3. Fikrlash usullari va o‘quv hatti-harakatlarining ravonligini rivojlantirish.
O‘qitishni tabaqalashtirish
V.A. Karakovskiy. Talabalar jamoasida o‘zini o‘zi boshqarish modeli
Karakovskiy Vladimir Abramovich pedagogika fanlari doktori, professor, Rossiya akademiyasining muxbir aʼzosi. Umrining 60 yilini bolalarni sovet va rus maktablarida tarbiyalash va o‘qitishga bag‘ishlagan xalq o‘qituvchisi. Hamkorlik pedagogikasi mualliflaridan biri. 1988-1991 yillarda Xalq ta'limi bo‘yicha Butunrossiya kengashi raisi. 1977 yildan 2011 yilgacha u Moskvadagi 825-sonli maktab direktori bo‘lgan. 2003-yilda taʼlim rivojiga qoʻshgan ulkan shaxsiy hissasi va koʻp yillik vijdonan mehnati uchun IV darajali “Vatan oldidagi xizmatlari uchun” ordeni bilan taqdirlangan. Moskva shahri va uning aholisi manfaatiga ko‘p yillik samarali faoliyati uchun XXX yil "Moskvaning 850 yilligi xotirasi" medali (1997) va "Moskva shahri oldidagi benuqson xizmatlari uchun" faxriy nishoni bilan taqdirlangan (2011). Talabalarni o‘qitish va tarbiyalashdagi alohida xizmatlari, samarali pedagogik faoliyati uchun 1971 yilda V.A.Karakovskiy “RSFSR maktabida xizmat ko‘rsatgan o‘qituvchi”, 1991 yilda “SSSR Xalq o‘qituvchisi ", 1986 yilda katta xizmatlari- ta'limdagi faoliyati, tashabbuskorlik, havaskor ijrochilik, kashshoflar va komsomolchilar ijodini rivojlantirishdagi muhim yutuqlari uchun Lenin komsomol mukofoti laureati bo‘gan. Vladimir Abramovich “Kelajak maktabi eng chuqur tarbiya maktabi bo‘lishi kerak”ligiga ishonch hosil qilgan. U o‘z asarlaridan birida shunday yozgan edi: “Biz notinch avangardsiz, ta’sirsiz kelajak maktabi haqida o‘ylaymiz... Bu yo‘ldagi e’tiqodimiz quyidagicha:
Xotirasiz tarix bo‘lmaydi
Tarixsiz madaniyat bo‘lmaydi,
Madaniyatsiz ma'naviyat bo‘lmaydi,
Ma'naviyatsiz tarbiya bo‘lmaydi,
Taʼlimsiz inson boʻlmaydi,
Inson bo‘lmasa, odamlar ham bo‘lmaydi!”
U jamoaviy ijodiy hayotning pedagogikasini tan oldi. Uning fikricha, maktabning ta'lim tizimi bolalar va kattalar uchun orzu qilingan turmush tarzi haqidagi umumiy pedagogik maqsad va g‘oyalarni ishlab chiqish bilan boshlanadi. Qadriyatlar tarbiya tizimining markazida. V.A. Karakovskiy tomonidan shakllantirilgan qadriyatlar ro‘yxatiga inson, oila, Vatan, bilim, tinchlik, mehnat, madaniyat, yer kabi tushunchalar kiradi. Tarbiyaning mohiyati ana shu qadriyatlarga mos ravishda jamoaviy munosabatlarni qurishdan iborat. Tarbiya tuzilishi qisqa muddatli, shiddatli yorqin voqealar ("katta dozalarda tarbiya") va davrlarni birlashtirishi kerak. Muvaffaqiyatli tarbiya o‘z-o‘zini bilish tajribasini yaratishni o‘z ichiga oladi.
V.A. Karakovskiy hamisha insonga yaqin va uzoq dunyoda yaxshi xulqli, aqlli mavqega ega bo‘lish imkoniyatini beruvchi uyushgan ijtimoiy harakat sifatida tarbiyaning g‘ayratli himoyachisi bo‘lib kelgan.
V.A. Karakovskiy pedagogikasining asosiy g‘oyalari
1. Maktabning ta'lim tizimi pedagogik voqelik sifatida uning mualliflarining pozitsiyalaridan, bolalar va kattalarning orzu qilingan turmush tarzi haqidagi umumiy pedagogik maqsadlar va g‘oyalarni ishlab chiqishdan boshlanadi.
2. Ta'lim tizimining asoslari (kengroq ma'noda ta'lim) - bu qadriyatlar.
3. Tarbiyaning mohiyati munosabatlarni ana shu qadriyatlarga muvofiq qurishdan iborat.
4. Tarbiya tuzilmasi nisbatan qisqa vaqtli intensiv yorqin hodisalar ("katta dozalarda tarbiya") va kundalik hayot hamda ish davrlarini birlashtirishi kerak.
5. Maktab voqealarini, an'analarni hukmron maktab qadriyatlariga "ko‘z" bilan ifodalash kerak.
6. Maktab darajasidagi ta'lim mezonlari (fakt mezonlari, munosabatlari, bitiruvchilari) va boshlang‘ich jamoa darajasidagi ta'lim natijalarini farqlash kerak: aniq maktab o‘quvchilarining shaxsiyatining dinamikasi qanday?
7. Muvaffaqiyatli tarbiya maktab muhitini psixologik va pedagogiklashtirmasdan amalga oshmaydi (o‘z-o‘zini bilish tajribasini yaratadi; o‘z munosabatlarini tushunish tajribasi, kollektivlik qonunlari, o‘z rivojlanishida boshqa odamlarga yordam berish tajribasi).
Maktab va o‘qituvchilar maktab o‘quvchilari oladigan tajribalardan biri sifatida "boshqacha", jozibali hayot tajribasini yaratish huquqiga ega.
2. Таrbiyada o‘tmish va zamonaviy transfotmatsiya. Qadriyatlar, urf-odat, аjdodlar o‘giti. Zamonaviylik: tarbiyalanuvchini hurmatlash, tarbiyalanuvchi qiziqishlari, tarbiyalanuvchining erkinligi, yangi maktablar an’analari-Prezident maktabi, ijod maktablari, Temurbeklar maktablari.