Мавзу: мураккаб қурилиш қоришмасининг таркибини аниқлаш мураккаб қурилиш қоришмаси таркиби қуйидаги тартибда аниқланади

Энди эса коришма массаси асосида коришма хажмини топиш мамкин.

Бунда, - қоришманинг зичланган ҳолатдаги зичлиги, топшириқда берилади.
=2 кг/л = 2000 кг/м³
Шулар асосида, яъни қоришма ҳажмини қумнинг ҳажмига бўлган ҳолда эса қоришма чиқиш коэффициентини аниқлаш мумкин.



Энди шу чиқиш коэффициенти асосида 1м³ қоришмага кетадиган материаллар ҳақиқий сарфини аниқлаш мумкин.

1. Цемент миқдори
2. Оҳак хамири миқдори
3. Қум миқдори
4. Оҳак сути миқдори
5. Сув миқдори

“Мураккаб қурилиш қоришмаси таркибини аниқлаш бўйича” топшириқ вариантлари

Т/р*	Қориш- манинг маркаси Rкор, кг/см^2	Қориш- манинг хара-катчан-лиги, см.	Асосий боғловчи модда (цемент) маркаси, Rц, кг/см^2	Цемент-нинг тўкилган ҳолдаги зичлиги, ^тцз кг/м^3	Цементнинг ҳақиқий зичлиги, ц.ҳз кг/м^3	Қумнинг тўкилган ҳолатдаги зичлиги ^тқз , кг/л	Қўшимча пластик-ликни оширувчи боғловчи модданинг зичлик- охак, кг/м^3	Қориш-ма зичли-ги, кг/л
1	300	8	500	1100	3100	1.2	1400	2.2
2	200	3	500	1100	3050	1.2	1200	2
3	300	3	600	1200	3060	1.3	1400	2.4
4	150	4	500	1100	3020	1.5	1200	1.9
5	100	9	500	1100	3040	1.2	1400	1.6
6	150	8	400	1100	3070	1.3	1400	1.8
7	200	10	400	1100	3080	1.4	1400	1.9
8	150	12	300	1100	3150	1.2	1200	1.7
9	100	11	400	1100	3130	1.3	1400	1.65
10	75	4	500	1100	3110	1.1	1200	1.6
11	100	15	300	1100	3100	1.2	1200	1.7
12	75	8	400	1100	3050	1.4	1300	1.55
13	50	13	400	1100	3060	1.2	1200	1.5
14	25	12	300	1100	3020	1.2	1100	1.3
15	50	14	300	1100	3040	1.2	1000	1.4
16	25	16	200	1100	3070	1.1	12100	1.2
17	75	12	300	1100	3080	1.2	1300	1.50
18	50	15	200	1100	3150	1.2	1100	1.3
19	75	16	200	1100	3130	1.2	1200	1.45
20	200	17	300	1100	3110	1.2	1300	1.7
21	150	6	200	1100	3100	1.2	1400	1.6
22	50	16	150	1100	3050	1.2	1100	1.3
23	25	17	100	1100	3060	1.2	1200	1.2
24	75	17	150	1100	3020	1.1	1200	1.35
25	300	6	400	1100	3040	1.2	1300	2.1

Изоҳ: * - топшириқ вариантлари гуруҳ журналидаги тартиб рақам бўйича олинади.

Мураккаб қоришманинг таркибини ҳисоблаш бўйича масаланинг намунавий ечими
Масала шарти: Маркаси R_қор=75 кг/см² ва ҳаракатчанлигини 9-10 см бўлган мураккаб қурилиш қоришмасининг таркиби аниқлансин. Ҳисоблаш жараёнида материалларнинг қуйидаги кўрсаткичлари инобатга олинсин: Маркаси R_қор –75 бўлган мураккаб қоришма тайёрлаш керак, портландцементнинг активлиги R_ц=32,0 МПа, цементнинг тўкилган ҳолатдаги зичлиги ρ_т.ц. =1100 кг/м^{3 ,} цементнинг ҳақиқий зичлиги _ц.ҳз= 3100 кг/м³, қум зарраларининг ўртача йириклиги М_й. =1,5 мм, Қумнинг тўкилган ҳоатдаги зичлиги ρ_қ.т= 1200 кг/м³ , минерал пластикловчи қўшимча –оҳак , оҳак хамирининг зичлиги ρ_оҳ.х.з =1400 кг/м³ бўлсин.
Ечиш:

1. 
   1 м³ қумга тўғри келадиган цемент миқдорини аниқлаймиз.
   

Цемент сарфи (Q_ц) қуйидаги формула ёрдамида ҳсобланади:
Q_ц =R_қор ·1000/· ·R_ц
R_қор- қурилиш қоришмаси маркаси , R_қор= 75 кг/см² (масала шарида берилади);
R_ц – цементнинг активлиги, R_ц=320 кг/см² (масала шартида берилади);
- коэффициент, цемент маркаси бикр усулда аниқланган бўлса = 0,7-0,9 , агар цемент маркаси пластик усулда аниқланган бўлса = 1,4
_{k =0,88 қилиб қабул қиламиз.}
Q_ц =R_қор ·1000/·К·R_ц =75·1000/0.88·320=266 кг
Цемент сарфининг ҳажмдаги қийматини аниқлаймиз:
V_ц =Q_ц /ρ_тц =266/1100=0.241 м³
ρ_тц- цементнинг тўкилган ҳолатдаги зичлиги, ρ_тц=1100 кг/м³;

2. 
   1 м³ қум га тўғри келадиган оҳак ҳамири ҳажмини ҳисоблаймиз .
   

Оҳак хамири ҳажми қуйидаги формула ёрдамида аниқланади.
V_ох.х =0,17 (1-0,002·Ц) ;
Ц- цемент сарфи , кг да – Ц=266 кг.
V_ох.х =0,17 (1-0,002·Ц) = 0,17 (1-0,002·266)=0,079 м³

Оҳак хамирининг оғирлигини аниқлаймиз:
Q_оҳ.х=V_оҳ.х·ρ_оҳ.х.з =0,079 ·1400=110,6 кг.
ρ_оҳ.х.з- оҳак хамирининг ўртача зичлиги, ρ_оҳ.х.з=1400 кг/м³ (масала шартида берилади).
Оҳак сути массасини аниқлайиз:

3. 
   Мураккаб қоришманинг таркибий қисмлари нисбатларини аниқлаш учун ҳар бир материалнинг ҳажмини цемент ҳажмига нисбати аниқланади:
   

V_ц/ V_ц : V_ох.х/ V_ц : 1/ V_ц=0,241/0,241 : 0,079/0,241 : 1/0,241= 1:0,3:4,1

4. 
   1м³ қум га тўғри келадиган сув сарфини аниқлаш:
   

С=0.5 (Q_ц +Q_ох.х)=0.5 (266+110.6)=188.3 литр.

Демак, 75 маркали мураккаб қоришма тайёрлаш учун ишлатиладиган материалларнинг 1 м³ қумга тўғри келадиган сарфи:

Q_ц =266 кг; Q_ох.х =110,6 кг; С=188,3 л; Қ=1 м³
Энди 5 л ҳажмли намуна қоришмага кетадиган материаллар сарфи ҳисобланади. Бунинг учун юқорида ҳисобланган ҳажмлар нисбатини йиғиндиси топиб кейин эса намуна учун олинаётган қоришма ҳажмини юқорида ҳисобланган қоришма ҳажмлари нисбатига бўлиб, коэффициентига ҳар материалга тегишли нисбат кўпайтирилиб 5 л ҳажмли намуна қоришмага кетадиган компонентлар ҳажми ва массаси топилади.
а) Цемент сарфи ҳажм ва масса бўйича
=5/( / + V_оҳ.х/ V_ц+1/ V_ц)·1= 5/ (0,241/0,241 + 0,079/0,241 + 1/0,241) 1 =
= 5/ (1+0,3 + 4,1)1 = 51/5,4=0,92 л

Масса бўйича m_ц =V_ц ·ρ_ц.т=0,92·1,1=1,012 кг бу формуладаги цемент тўкма зичлиги кг/л да олинган

б) Оҳак ҳамирини сарфи ҳажм ва масса ҳисобида
=5/( / + V_оҳ.х/ V_ц+1/ V_ц)· V_оҳ.х/ V_ц= (5/5,4) ·(0,079/0,241) =0,276 л.
Массаси: m_ох.х =V_ох.к ρ _ох.х=0,276 ·1,4 =0,376 кг.
ρ _ох.х=1,4 кг/л оҳак хамирининг кг/л лардаги зичлиги;
Оҳак сути масса m_охс = m_охс 2= 0,376·2==0,752 кг.
в) Қум миқдори ҳажм ва масса бўйича:
=5/( / + V_оҳ.х/ V_ц+1/ V_ц)·1/ V_ц= (5/5,4) · (1/0,241) = 0,9254,1=3,77 л
Массаси: m_қ = V_қ · ρ^т_қ.=3,77·1,2 = 4,52 кг
д) Тахминий сув сарфи С=0,5 (m_ц +m_ох.л)= 0,5 (1,012+0,376) =0,69 л.
Синов учун ҳисобланган 5 л таркиб аниклангандан сўнг ундан қоришма тайёрланади. Шундан сўнг эса қоришма ҳаракатчанлиги аниқланади.
Синов қоришмаси ёйилувчанлиги кўпроқ чиқиб қолган бўлса у ҳолда 10% қум қўшилади. Қилинган иш аниқ чиқди дейлик у ҳолда ҳақиқий сарфланадиган қум миқдорини топиш керак бўлади. Қоришмани чиқиш коэффициентини аниклаймиз. Бунинг учун аввало компонентларнинг массаси ва ҳажмини 5 л қоришма учун аниқлаймиз:
1). Қумнинг ҳақиқий массаси ва ҳажмини 5 л ли қоришма учун ҳисоблаймиз.
m_қ.и.ч. = m_қ +10%= 4,52+0,452 =4,972 кг.
V_қ =m_қ.и.ч. /ρ_қ =4,972/1,2 =4,14 л.
2) Энди 5 л қоришма учун кетган материаллар массаси йиғиндиси топилади.
Σ m_қор =m_ц + m_қ.и.ч.+ m_ох +m_с =1,012 + 4,972 + 0,376 +0,69=7,054 кг
қоришманинг ҳажми ҳисобланади
V_қор = Σ m_қор / ρ_қор = 7,054/2 =3,527 л.
бу формуладаги қоришманинг зичлаштирилган ҳолатдаги қиймати яъни зичлиги ρ_қор =2 кг/л га тенг (масала шартида берилади).

3. 
   Энди қоришманинг чиқиш коэффициенти аниқланади
   

β=V_қор /V_қ =3,527/4,14= 0,85
1 м³ қоришма учун сарф қилинадиган материаллар сарфи ҳисобланади.

1. 
   цемент сарфи m_ц =266/0,85 = 312,9 кг
   
2. 
   оҳак хамири сарфи m_ох.х. =110,6/0,85 = 130,1 кг
   
3. 
   оҳак сути сарфи m_ах.с =221,2/0,85 = 260,2 кг
   
4. 
   қум сарфи m_қ =1500/0,85 = 1764 кг; V = 1,18 м³
   
5. 
   сув сарфи m_с =188,3/0,85 = 221,5 л.