Mavzu n 2: Transformatorlar. Elektr o’lchovlar. Elektr uskunalar va elektr jihozlari. Elektr energiyani ishlab chiqish, uzatish va taqsimlash Reja

Mavzu N 2: Transformatorlar. Elektr o’lchovlar. Elektr uskunalar va elektr jihozlari. Elektr energiyani ishlab chiqish, uzatish va taqsimlash
Reja:
1.Transformatorlarning vazifasi.
2.Bir fazali transformatorlarning tuzilishi va ishlash prinsipi..
3.Elektr o’lchov asboblari. Tok va kuchlanishni o’lchash;
4.Yuqori kuchlanish uskunalari.
5.Elektr energiyani ishlab chiqish, uzatish va taqsimlash.

Iste’molchilarni elektr bilan ta’minlash sistemasida ishlatiladigan transformatorlar kuch transformatorlari deb ataladi. Transformatorlar, shuningdek, elektr ulchash, elektrotermik kurilmalarida, radiotexnikada, elektronikada, avtomatik boshkarish qurilmalarida va texnikaning boshka soxalarida ishlatiladi.

Elektr energiyasini elektr stantsiyalardan iste’molchilarga uzatish protsessida biror kuchlanishli elektr tokining kuchlanishini xuddi o‘sha chastotali boshka kuchlanishga bir necha bor o‘zga rtiriladi. Bu o‘zga rtirishlar kuchaytiruvchi va pasaytiruvchi transformatorlar
vositasida amalga oshiriladi. Transformatorning uzagi ma’lum shakldagi berk rama kurinishida yigilgan aloxida elektrotexnikaviy pulat listlardan iborat. Bu uzakka ikkita chulg‘am deb ataladi, uning uramlari soni w1 bulsin. Iste’molchini ta’minlaydigan chulg‘am ikkilamchi chulg‘am deb ataladi, uning uramlari soni w2 bulsin.

Bu chulg‘amlarga tegishli kattaliklar ham birlamchi va ikkilamchi deb yuritiladi va 1 hamda 2 indeksi bilan yoziladi.
Agar birlamchi chulg‘amga U1 kuchlanish berilsa, u holda chulg‘amda o‘zgaruvchan I₁ toki va demak o‘zgaruvchan magnit oqimi hosil bo‘ladi. Bu magnit oqimi birlamchi va ikkilamchi chulg‘amlar bilan ilashishish natijasida elektromagnit induktsiya qonuniga binoan birlamchi e₁ ikkilamchi e₂ lar hosil bo‘ladi.
Xosil bulgan E.YU.K. larning kattaligi chulg‘amlarning uramlari soniga proportsional bo‘ladi:

Transformator deb elektr energiyasini bir kuchlanishdan ikkinchi kuchlanishga o’zgartirib beruvchi elektrostatik moslamaga aytiladi

Transformator - O’zgaruvchan tok kuchlanishini bir qiymatidan chastotasini o’zgartirmasdan boshqa qiymatiga o’zgartiruvchi elektromagnit apparat.