Mavzu: Naflilik va chekli naflilikni kamayish usuli Reja

xmlns:w="urn:schemas-microsoft-com:office:word"
xmlns="http://www.w3.org/TR/REC-html40">
Mavzu: Naflilik va chekli naflilikni kamayish usuli Reja
Mavzu: Naflilik va chekli naflilikni kamayish usuli
Reja:
1.Naflilikning nazariy asoslari.

2. Naflilik tushunchasi va turlari.

3. Chekli naflilikning kamayish qonuni va naflilikni olchashni asosiy yondashuvlari.
Naflilikning nazariy asoslari.
Marjinalizm va uning asosiy yondashuvi.
Marjinalizm deb nomlangan ilmiy yo'nalish XIX asrning so'nggi uchdan birida paydo bo'ldi. Marjinalistlarning iqtisodiy jarayonlarni tahlil qilishga yondashuvining tubdan yangiligi marjinal naflilik toifasiga aylandi.
Adabiyotda siz marjinalizm bilan bir xil bo'lgan "cheklangan naflilik nazariyasi" yoki "sub'ektiv psixologik nazariya" nomlarini topishingiz mumkin. Uning asosiy vakillari U.S. Jevons, A. Marshall, J. Xiks (Angliya), L. Valras (Frantsiya), K. Menger, E. Boem-Baverk, F. Vizer (Avstriya).
Marjinal inqilob bu klassik iqtisodiy maktab kontseptsiyasidan neoklassik nazariyaga (marjinalizm) o'tishdir.
Marjinalizmning asosiy qoidalari quyidagilardan iborat:
iqtisodiy hodisalarning o'zgarishini tahlil qilish vositasi sifatida chegara qiymatlaridan foydalanish;
tadqiqotning asosini alohida firmalarning xatti-harakatlari va mijozlar ehtiyojlari tushunchasi tashkil etadi;
resurslarni oqilona taqsimlash va ushbu mablag'lardan maqbul foydalanishni topish bo'yicha tadqiqotlar;
tahlilning mavzusi nafaqat makro, balki mikro darajada ham iqtisodiyotning barqaror holati masalalari;
statistik masalalarni maqbul qarorlarini qabul qilish uchun matematik usullarni keng qo'llash;
hedonizm, ya'ni baxt uchun yashash.
Marjinalistlarning xizmatlari talab va taklifni birgalikda o'rganish uchun asosdir. Ular qiymatning ikki mezonli nazariyasini marginal tannarxga va marjinal foydaga asoslangan holda ishlab chiqdilar.
Hamma iqtisodchilar qiymatning mehnat nazariyasi qoidalariga rozi bo'lmadilar. 19-asrning so'nggi uchdan birida marjinalist inqilob sodir bo'lgan va iqtisodiyotning asosiy omili sifatida foydaliligiga burilish bo'lgan yangi bosqichda qiymat masalasini hal qilishda yangi yondashuv taklif qilindi.
Marjinal naflilik nazariyasining markaziy nuqtasi qiymatni tannarxga pasaytirish (ishchi kuchi yoki barcha "uchta asosiy omil" - mehnat, er va kapital) qabul qilinishi mumkin emas degan fikrdir. Qiymat (xarajat) foydali ta'sir darajasi bilan belgilanadi, ya'ni. marjinal naflilik nazariyasi vakillari iste'molchilar nuqtai nazaridan iqtisodiy jarayonlarni tahlil qilishga urindilar.
Marjinal naflilik nazariyasining asosiy metodologik qoidalari quyidagilardan iborat.
Birinchidan, iqtisodiy tahlilga e'tibor xarajatlar va xarajatlardan yakuniy natijaga o'tkazildi. Buning uchun marjinal naflilik tushunchasining o'zi kiritildi, ishlab chiqarish resurslari o'z qiymatini aksincha emas, balki yakuniy mahsulotdan oladi degan tasdiq tasdiqlandi. Boshqacha qilib aytadigan bo'lsak, agar mahsulot bozorda sotib olinadigan bo'lsa, demak, bu kimdir mahsulotni ishlab chiqarish uchun sarflanadigan mehnat xarajatlarini ijtimoiy zarur deb bilgani uchun emas, balki ushbu mahsulot xaridor uchun ma'lum nafli ta'sirga ega va shuning uchun ham xaridor qadrlaydi ushbu mahsulotni.
Ikkinchidan, inson ehtiyojlari iqtisodiy tahlil markazida ilgari surilgan, ya'ni. shaxssiz, "ob'ektiv" omillar va kuchlar emas, balki shaxslarning iqtisodiy xulq-atvorining sub'ektiv motivatsiyasi. Shuni inobatga olgan holda markaziy kategoriya - naflilik - bu har bir shaxs o'z ehtiyojlarini qondirishda ma'lum bir tovar rolini beradigan sub'ektiv baho sifatida aniq tushuniladi. Tovarning qiymati - ma'lum bir odam tomonidan iste'mol qilingan narsaning uning hayoti va farovonligi uchun qiymatini tushunishi.
Uchinchidan, inson o'z ehtiyojlarini ularning ahamiyatliligi darajasining pasayishi tartibiga qarab belgilaydi va ularni o'z ixtiyoridagi mollar miqdori bilan qondirishga intiladi.
Imtiyozlarning har birining qiymati ikki omilga bog'liq:
1) ehtiyojni qondirish muhimligi to'g'risida;
2) uning to'yinganligi darajasi bo'yicha.
Ushbu qoida Menger shkalasi shaklida aniq talqin qilingan. Uning ahamiyati shundaki, u kamroq umumiy foydali mahsulotlarning nega katta qiymatga ega bo'lishi mumkinligini tushuntirishga imkon beradi (bu har bir tovarning ehtiyojlar miqyosidagi o'rni va unga bo'lgan ehtiyojning to'yinganligi darajasi bilan belgilanadi).
To'rtinchidan, shaxsiy iste'mol jarayonida tovarlarning nafliligining kamayib borishi qonuni ishlaydi.
Qiymat kattaligini o'lchash uchun Gossenning birinchi va ikkinchi qonunlaridan foydalaniladi.
Beshinchidan, tovarlarning qiymati (qiymati) marjinal naflilik bilan belgilanadi, ya'ni ta'minotning oxirgi birligining ma'lum turdagi mahsulotga bo'lgan eng kam favqulodda ehtiyojni qondiradigan sub'ektiv foydaliligi.
Agar yaxshilik mo'l-ko'l bo'lsa, unda uning umumiy nafliligi qanchalik katta bo'lmasin, oxirgi birlikning nafliligi nolga teng bo'ladi va qaysi birlik oxirgi deb hisoblanishi muhim bo'lmagani uchun har qanday birlikning nafliligi nolga teng bo'ladi. Bunday tovar, K.Mengerning so'zlariga ko'ra, iqtisodiy bo'lmagan (yoki bepul) tovar bo'ladi.
Aksincha, hatto tovarning (masalan, olmosning) butun miqdorining umumiy nafliligi unchalik katta bo'lmasa ham, ularning cheklangan miqdori oxirgi birlikning yetarlicha yuqori baholanishiga olib keladi va bu tovar iqtisodiy xarakter va qiymat (qiymat).
Tovarning umumiy nafliligi (ya'ni butun zaxiraning nafliligi yoki ma'lum bir shaxs uchun mavjud bo'lgan barcha tovar miqdori) va uning cheklangan nafi (ya'ni, ushbu zaxiradagi oxirgi birlikning nafliligi) mavjud miqdordan) bu qiymat nazariyasiga kiritilgan asosiy kontseptual qoidalardan biridir.
Boplab darslik va omolchining hatti-harakati orqali tushuntirishga harakat qilinmoqda. Bunda oldindan gmolchi hatti-harakati nazariyasi alohida yoUtilmnun. Bu umumiy yordam dasturini oshiradi. Iqtisodiy tovarning umumiy nafliligi - bu iste'mol qilingan tovarning barcha tarkibiy qismlarining umumiy nafliligidir. Ikkinchidan, iste'molning intensivligi yoki kuchliligi iste'mol bilan kamayadi. Binobarin, iste'molchining har bir qo'shimcha qismining nafi ham kamayishi kerak. Iste'mol qilinadigan tovar miqdori oshgani sayin marjinal naflilikning pasayish tendentsiyasi kamayib boruvchi marginal qonuni deyiladi.
Iqtisodchilar bir necha bor baholash xususiyatiga ega bo'lgan "naflilik" atamasidan xalos bo'lishga, buning o'rniga munosib o'rnini topishga harakat qildilar.
Shunday qilib, taniqli rus iqtisodchisi N. X. Bunge "moslik" atamasidan foydalanishni taklif qildi (Nutze - nemis). Italiyalik-shveytsariyalik iqtisodchi va sotsiolog V.Pareto "naflilik" atamasini narsa va istak o'rtasidagi moslikni anglatuvchi yalchashni