Mavzu: Nanotuzilmalarni hosil qilishning epitaksial usullari. Molekulyar nurli epitaksya. Epitaksya usulida kvant nurlarini o’z-o’zidan tashkillashish vositasida shakillantirish

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS
TA’LIM VAZIRLIGI
BUXORO DAVLAT UNIVERSITETI
Fizika-matematika fakulteti
“Fizika” kafedrasi
70530905 “Yarimo’tkazgichlar fizikasi” ta’lim yo’nalishi
2-bosqich magistrantining

MUSTAQIL ISHI

Fan: Yarimo’tkazgichlarda kvant nanostrukturalar.

Bajardi: ___________________ M.X.Nasriyeva
Tekshirdi: ___________________ D.R.Djo’rayev
Mavzu: Nanotuzilmalarni hosil qilishning epitaksial usullari. Molekulyar nurli epitaksya. Epitaksya usulida kvant nurlarini o’z-o’zidan tashkillashish vositasida shakillantirish. Asbob tuzulmalarida kvant nuqtalar massivini ishlatish istiqbollari.
Mavzu:

1. 
   Nanotuzilmalarni hosil qilishning epitaksial usullari.
   
2. 
   Molekulyar nurli epitaksya.
   
3. 
   Epitaksya usulida kvant nurlarini o’z-o’zidan tashkillashish vositasida shakillantirish.
   
4. 
   Asbob tuzulmalarida kvant nuqtalar massivini ishlatish istiqbollari.
   

Kirish.
“Pastdan yuqoriga” texnalogiyasi yig’ish yo’li bilan alohida atom va molekulalardan nanoo’lchamli obyektlarni olishdan iborat. Alohida atomlardan nanomateriallarni yig’ish ko’pxilligida kondensatsya hodisasi yotadi.

Kondensatsya ( yunoncha condense-zinchlayman, quyuqlashtiraman so’zidan olingan) – moddaning gazsimon holatdan suyuq yoki qattiq holarga uni sovitish yoki siqish natijasida o’tishi.
Yomg’ir qor shudring qirov- tabiatning bu hamma hodisalari atmosferadagi suv bug’ining kondensatsyasi natijasidan iborat. Bug’ning kondensatsyasi berilgan modda uchun kritik bo’lgan temperaturadan pastgina sodir bo’lishi mumkin. Suvning molekulalari kabi boshqa kimyoviy elementlarning molekulalarini ham kondensatsyalash mumkin. Kondensatsya va unga teskari jarayon- bug’lanish moddaning fazaviy aylanishlariga misol hisoblanadi.
Gazning suyuqlikka yoki suyuqlikning qattiq jismga fazaviy aylanish jarayoni malum bir vaqt Ichida sodir bo’ladi. Aylanish jarayonining boshlang’ich bosqichida nanozarralar tashkil bo’ladilar, so’ngra ular makroskopik obyektlarga o’sadilar. Agar fazaviy aylanishni boshlang’ich bosqichida “muzlatilsa” nanozarralar olinishi mumkin.
Nanozarralarni kondensyalash metodi bilan olinganda makroskopik jismdan nanozarrachada yig’iladigan atomlarni bug’lash zarur. Bug’lanishni makroskopik jismni termik yoki lazerli qizdirish yo’li bilan amalga oshirish mumkin. Bug’langan atomlarni past temperaturali sohalarga o’tkazish kerak, u yerda ular nanozarrachalarga kondensatsyalanadi. Texnalogik jarayonlarning murakkabligi shundaki, nanozarrachalar o’sib, yani kattalashib makroskopik jismlarga aylanib qolmasligini taminlaydigan sharoit yaratishdan iborat.
Kondensatsya hodisasi asosida fullerenlar, uglerodli quvurlar, nanoklasterlar va turli o’lchamdagi nanozarrachalar olinadi.
Kristalni sirtida atomlarni boshqariladigan kondensatsyasi epitaksya texnalogiyasining asosi hisoblanadi.