Mavzu: narkoz uchun vositalar va mahalliy anestetiklar klinik farmakologiyasi

Vakillari: PROPANIDID, KETAMIN, TIOPENAL, GEKSENAL, PREDION , NATRIY OKSIBUTIRAT.

UYQU CHAQIRUVCHI VOSITALAR

Bu turkum vositalar uykuni turli xil buzilishlarini bartaraf etishda ko’llaniladi, chunki ular mudrok bosish va mo’’tadil davomli uykuni rivojlantiradilar. Uyqu bu bosh mnya po’stlok kavatining va uni ostidagi markazlar faolligni keng ko’lamda keskin susayishi (tormozlanishi)dir. U MNSning xolsizlanishi, madori kurishidan saklaydi (muxofaza kiladi). Albatta uykuni rivojlanishi uchun ma’lum shart-sharontlar kerak.

Inson umrini 1/3 kismini uykuda o’tkazadi. Bolalar va keksalar ko’prok uxlashlari kerak.

Uyqu buzilishini uch turi mavjud:

- mudrok bosish uykuni boshlanishini buzilishi

- uyku davomligini buzilishi (boshida yaxshi uxlaydi, 2-3 soatdan keyin uygonadi)

- uyku chukurligini buzishi (yuzaki uyku).

ANKSIOLITIKLAR GURUXIDAGI UXLATUCHI VOSITALAR

Anksiolitiklarning (anxius-bezovtalainsh, ko’rkuv bilai kamralgan. lysis-eritish) ko’plari ҳayajonni kamaytirish xisobiga uykuni rivojlanishiga yo’l ochib beradilar. Bu borada benzodiazepin xosilalarining uzok (sibazon) va mo’tadil ta’sir etuvchnlari (nitorozopam, fenazepam) ko’prok aҳamiyatlidir.

Benzodiazepimlarning ta’sir mexanizimi GAMK-A repsteptorlarga GAMKnnng af-finetitining (mosligini) oshirib, GAMKnnng tormozlovchn ta’snrni orttirishdan nborat. Bunda xlor ionoforlarining davomlirok ochilishi (yoki ularning sonini ortishi) kuzatilib, neyronlar ichiga ionlar ko’prok knradn va postsinaptnk membranada tormozlanish potenstiali ortadi, gipokampda va limbik sistema impulsdan keyingi giptalamusga ta’sir ztish rivojlanmaydi.

Vakillari: NITROZEPAM, SIBAZON, RELADORM, FENAZEPAM.

NARKOTIKTIPDA TA’SIR ETUVCHI UXLATUVCHI VOSITALAR

Barbitur kislotasining xosilalari. Bu guruxga Fenobarbital, Barbamil, Barbi-tal.Barbital- natriy, Etaminal kiradi.