Mavzu: Natural va butun sonlar. Bo‘linish belgilari. Qoldiqli bo‘lish reja

Bo'linish alomatlari
Bo'linish alomati deb bir sonning ikkinchisiga qoldiqsiz bo'linishini ko'rsatadigan shartga aytiladi.
a sonning b songa qoldiqsiz bo'linishini a፧b kabi belgilaymiz.
M-n, 15፧3 yozuv, 15 soni 3 ga qoldiqsiz bo'linadi degani. 
1. 2 ga bo'linish belgisi. Oxirgi raqami 0;2;4;6;8 bilan tugaydigan sonlar 2 ga qoldiqsiz bo'linadi.
M-n, 12; 46; 310 sonlari 2 ga qoldiqsiz bo'linadi.
2. 3 ga bo'linish belgisi. Raqamlari yig'indisi 3 ga bo'linadigan son 3 ga qoldiqsiz bo'linadi, raqamlari yig'indisi 3 ga bo'linmaydigan son 3 ga qoldiqsiz bo'linmaydi.
M-n, 372 soni 3 ga bo'linadi. Chunki 3+7+2=12, 12፧3. Demak, 372፧3.
3. 4 ga bo'linish belgisi. Oxirgi ikki raqami 4 ga bo'linsa yoki 0 bo'lsa, bu son 4 ga qoldiqsiz bo'linadi.
M-n, a) 1692 soni berilgan. Oxirgi 2 ta raqami 92፧4. Demak, 1692፧4.
b) 3112300 soni berilgan. Oxirgi 2 ta raqami 0. Demak, 3112300፧4.
4. 5 ga bo'linish belgisi. Oxirgi raqami 0 yoki 5 bilan tugaydigan son 5 ga qoldiqsiz bo'linadi.
M-n, a) 13215, b) 6570.
5. 6 ga bo'linish belgisi. Bir vaqtda 2ga ham, 3ga ham bo'linadigan son 6 ga qoldiqsiz bo'lnadi.
M-n, 138፧2 va 138፧3. Demak, 138፧6.
6. 7 ga bo'linish belgisi. Berilgan sondagi o'nlar xonasidagi sondan birlar xonasidagi raqamning ikkilangani ayrilib, ayirmasi 7 ga bo'linsa, bu son 7 ga bo'linadi.
M-n, a) 91 soni berilgan. 9-2⋅1=7; 7፧7. Demak, 91፧7.
b) 1134 soni berigan. 113-2⋅4=105, 10-2⋅5=0, 0፧7. Demak, 1134፧7.
7. 8 ga bo'linish belgisi. Oxirgi uchta raqami 8 ga bo'linsa yoki 0 bo'lsa, bu son 8 ga qoldiqsiz bo'linadi.
M-n, 5048 soni berilgan. Oxirgi uchta raqami 048፧8. Demak, 5048፧8.
2000 sonining oxirgi uchta raqami 0 demak, 2000፧8.
8. 9 ga bo'linish belgisi. Raqamlari yig'indisi 9 ga bo'linadigan son 9 ga qoldiqsiz bo'linadi.
M-n, 5058 soni berilgan. 5+0+5+8=18, 18፧9. Demak, 5058፧9.
9.