Mavzu: Nisbat va

Proporsiyaning asosiy xossasi: Proporsiyaning o’rta hadlari ko’paytmasi uning chetki hadlari ko’paytmasiga teng.
a : b = c : d a ∙ d = b ∙ c
a va d proporsiyaning chetki hadlari, b va c proporsiyaning o’rta hadlari deyiladi. 1-misol.
3 : 5 = 9 : 15 proporsiyaning chetki hadlari 3 va 15, o’rta hadlari esa 5 va 9 dir.
Chetki hadlari ko’paytmasi 3 ∙ 15 = 45; o’rta hadlari ko’paytmasi 5 ∙ 9 = 45; bundan, 45 = 45, demak, proporsiyaning chetki hadlari ko’paytmasi uning o’rta hadlari ko’paytmasiga teng.
2-misol.
8,7,14,16 sonlari proporsiyani tashkil qiladimi?
Yechish: 7 ∙ 16 = 8 ∙ 14 bo’lgani uchun berilgan sonlar proporsiya tashkil qiladi:
3 – misol.
Proporsiyaning noma’lum hadini toping: 6:3= x : 2
Yechish: 3 X = 6 ∙ 2, 3X = 12, X = 4
Proporsiyaning nom’lum hadini topish, odatda, proporsiyani yechish deyiladi.

Yangi mavzuni mustahkamlash

Og’zaki so’rov:

1. 
   Proporsiya deb nimaga aytiladi? Misollar keltiring.
   
2. 
   Biror misolda proporsiyaning o’rta va chetki hadlarini k’orsating.
   
3. 
   Proporsiyaning asosiy xossasini ayting.
   
4. 
   Proporsiyani yechish deganda nimani tushunasiz?
   
5. 
   Nisbat deganda nimani tushunasiz?
   
6. 
   Nisbatning hadlarini ayting. Misollarda tushuntiring.
   
7. 
   Nisbatning xossalarini ayting. Misollarda tushuntiring.
   

Misollar yechish:

Misollar. Proporsiyaning noma’lum hadini toping.

a)X : 18 = 68 : 17	b) 18 : 5 = 72 : X	d) 28 : X = 7 : 9
X ∙ 17 = 68 ∙ 18	X ∙ 18 = 72 ∙ 5	X ∙ 7 = 28 ∙ 9
X = 1224 : 17	X = 360 : 18	X = 252 : 7
X = 72	X = 20	X = 36

Mustaqil yechish uchun topshiriqlar:

1.