Мавзу: “Нивелир турлари ва нивелерлаш рекалари”


Download 426.82 Kb.
Sana24.04.2023
Hajmi426.82 Kb.
#1395957
Bog'liq
1-amaliy mashg\'ulot




Геоедзия фанидан
Мавзу:
III-IV синф нивелирлаш учун аниқ нивелир текширишларни бажариш.Нивелир рейкаларининг текширишларни бажариш.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати

1.
Назиров А.Н. Геодезия, Т, Ўқитувчи, 1987




2.

Норхужаев К.Н.

Инженерлик геодезияси. Т,



Уқитувчи, 1984

3.
О о о
Нурматов Э., Утанов У. Геодезия.Т, Узбекистон,
2002

  1. МубораковХ.М.,Охунов З.Д.,Пармонов М.Х. Инженерлик геодезияси. Т, Узгипорзем, 1990

  2. Охунов З.Д. Ер тузишда геодезик ишлар. Т., Янги аср авлоди, 2002





1.Нивелир
турлари



З.Рейка турлари ва замонавий
нивелирлар ва рейкалар





3. Нивелир турлари
Нивелирлар аниклиги буйича уч турга булинади: юкори аникликда Н-0,5-1, II синф нивелирлаш, аник Н- 3, Н-3К, Н-3КЛ-Ш ва IV синфр нивелирлаш ва
техникавий Н-10, Н-10К-техник нивелирлаш учун кулланилади.
Нивелир шифри ёнидаги сон 1 км иккиланган йулни нивелирлаш аниклигини, харфлар эса К- компенсаторли, Л-лимбли эканлигини курсатади. Конструкциясига кура нивелирлар куриш уки, адилак ёрдамида горизонтал холга келтириладиган ва горизонтал куриш чизиги, узи урнатиладиган (компенсаторли) нивелирларга булинади.


Н3 Нивелирнинг тузилиши


Нивелирнинг тузилиш схемаси ва
унинг асосий геометрик уклари
ЛТ-асбобнинг айланиш уки; -асбобнинг
куриш трубасининг уки;
UU-цилиндрик адилак уки; -доиравий
адилак уки.
UkUk
НЗ Нивелирини текшириш шартлари

  1. Доиравий адилак уки нивелир айланиш уцига параллел булиши керак, яъни UkUk//JJ.

  2. Иплар турининг горизонтал ипи нивелир айланиш укига перпендикуляр булиши керак.

  3. Трубанинг куриш уки цилиндрик адилак уцига параллел булиши кера к.



Трубанинг куриш майдони ва
рейкадан саноц 1257


Оркадаги рейканинг кора томонидан санок


Зкора — 1 693


Якора


Олдинги рейканинг кора томонидан санок


А


В


Ькора — 1 362


Ькора


Оркадаги рейканинг кизил томонидан санок


Олдинги рейканинг кизил томонидан санок


Якизил





а) б)

Доиравий адилакни текшириш:
а- адилак пуфакчасини 0 пунктга келтириш, б-
асбобнинг юкори кисмини 180 градсга бураш


горизонтал холатда

А нуцтадан В пуктагача нивелирлаш


В ну^тадан А ну^тагача нивелирлаш





Нивелирлаш рейкалари: а, б, — икки томонли бутун
рейка; в - икки томонли букланадиган рейка



(а) кутаргич винтларини бушатиб оёкчалари сурилиб
винтлар махкамланади; (б) штатив оё^чалари
киритилади
ЗАМОНАВИЙ НИВЕЛИРЛАР ТУFРИСИДА УМУМИЙ
МАЪЛУМОТЛАР
Электрон нивелирлар-хозирги кунда геодезик асбобларнинг янги тури хисобланиб, нивелирлаш ишларини сезиларли автоматлаштириш имконини тугдирди. Электрон нивелирларнинг функционал имкониятлари кенгайтири- либ, масофа улчаш аниклигини 20 мм гача оширишга эришилган.
Электрон нивелирлар техник тавсифлари буйича куйидагиларга булинади: аниклиги буйича - аник, 0,7 мм/км йулга; юкори аникликда 0,3 мм/км йулга; улчанган информацияни саклаш турига караб ички ва ташки хотирали (PCMCIA). Дастурли таъминот куйидаги функцияларни бажариш
имкониятини таъминлайди: текшириш ишлари: i бурчакни аниклаш (караш нурининг адилак укига параллел эмаслиги); нивелирлаш ишлари-рейка буйича айрим санокларни ва масофаларни аниклаш, йулни нивелирлаш, нивелирланган якка йулни тенглаштириш; тахеометрик масалалар-бурчакли йуналишларни улчаш; координаталар орттирмаларни аниклаш; назорат функциялари: рейка буйича санок аниклиги назорати, караш нурини ердан баландлигини назорати, бекатда нисбий баландликни назорати, секцияда ва бекатда елкалар фарклари назорати. 7.9- а -расмда ракамли DINI нивелири рейкаси билан, 7.9, б- расмда эса караш уки автоматик тарзда горизонтал холга келадиган N нивелири умумий куринишлар келтирилган.
Нивелирлашда ишни ташкил этиш қуйидаги босқичлардан иборат: лойиҳа тузиш; рекогносцировка; нивелир белгиларини ўрнатиш; асбобларни ростлаш ва текшириш; дала ишларини олиб бориш; дала кузатиш натижаларини ҳисоблаш ишлари; маълумотларни расмийлаштириш ва системалаштириш; нивелирлаш баландлик пунктларини катологини тузиш.
Лойиҳани тузиш. Ишни олиб бориш лойиҳаси I,II, III ва IV синф нивелирлаш кўрсатмаси талабаларини ҳисобга олган ҳолда тузилади. III ва IV синф нивелирлашларини лойиҳалашда 1: 5000 ва йирик масштабли съёмкаларни таъминлаш учун ҳамда 1:5000, 1:2000, 1:1000 ва 1:500 топографик планларни яратиш талаблари ва мос кўрсатмалар ҳисобга олинади. Лойиҳани тузишда, районни топографик-геодезик жиҳатдан ўрганилганлиги, ушбу районда бажарилган нивелирлашлар тўғрисидаги маълумотларни йиғиш ва таҳлиллари керак бўлади.
Лойиҳалаш ишлари 1:100000 ва йирик машстабли карталарда бажарилади. Картага полигонометрия ва триангуляция пунктлари ҳамда барча синфлар нивелирлашлари бўйича бажарилган ишлар киритилади. III синф нивелирлаши II синф полигонлари чегарасида, IV синф нивелирлаши эса III синф полигони чегарасида лойихаланади. Картада нивелир трассасини йўналиши кўрсатилади. Техник лойиҳада ишларнинг тури, ҳажми, тартиби ва бажарилиш тартиби кўрсатилади. Унда ишни олиб бориш бўйича техник кўрсатмалар берилади. Смета тузилади, унда иш нархлари ҳисобланади.
Лойиҳани тушунтириш қисмида иш олиб борилаётган районнинг физик-географик шароити, лойиҳаланаётган нивелир йўлининг мақсади, бажарилган ишлар тўғрисида маълумотлар ва уларни лойиҳаланаётган йўллар билан боғлаш усуллари ҳамда керакли асбоблар кўрсатилади.
Рекогносцировка-жойни бевосита синчиклаб кўрикдан ўтказиш орқали бажарилади. Рекогносцировка жараёнида берилган пунктларнинг сақланганлиги ва лойиҳадаги ноаниқликлар аниқланади. Айрим ҳолларда, иш олиб бориладиган районда сезиларли ўзгаришлар бўлганда тузатмалар киритилади.
III ва IV синф нивелир трассалари керакли ҳолатларда рекогносцировка қилинади.
Нивелир белгиларни ўрнатиш. Нивелирлаш ишлари жуда катта меҳнат ва пул маблағларини талаб этади. Аниқланган нуқта баландлиги топографик съёмкаларни ўтказиш учун ва ҳар хил халқ хўжалиги масалаларини ечиш учун хизмат қилади. Шунинг учун ҳам улар жойида репер ва маркалар билан мустаҳкамланади. Нивелир белгиларини шундай жойларга маҳкамлаш керакки, уларнинг ҳолати жуда кам ўзгарсин, узоқ муддатли сақланиши таъминлансин ва қўллашга қулай бўлсин. ҳамма нивелир белгилари маҳаллий давлат органларига акт билан топширилади.



Download 426.82 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling