Mavzu: Nuqtani koordinata boshi atrofida burish

Darsning maqsadi:

• 
  O’quvchilarni mustaqil fikr egalari qilib tarbiyalash;
  
• 
  O’quvchilarga nuqtani koordinata boshi atrofida burish haqida tushuncha berish;
  
• 
  O’quvchilarda bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish;
  
• 
  Mavzuni fizika, mexanika va hisobchilik kasblari bilan bog’lash;
  
• 
  O’quvchilarda buyuk ajdodlarimiz bilan faxrlanish tuyg’usini shakllantirish;
  

Darsning rejasi:

1. 
   Darsning tashkiliy qismi;
   
2. 
   O’quvchilarni guruhlarga bo’lib olish;
   
3. 
   O’tilgan mavzuni so’rash;
   
4. 
   Ajdodlarimiz merosi bilan tanishtirish;
   
5. 
   Mavzu bayoni;
   
6. 
   Misollar orqali mavzuni mustahkamlash;
   
7. 
   Savol-javob;
   
8. 
   O’quvchilarni baholash;
   
9. 
   Vazifa;
   

Darsning vaqt taqsimoti.


Darsning tashkiliy qismida yo’qlama qilish, sinf xonasining darsga tayyorgarligini tekshirish bilan birgalikda o’quvchilarga “Barkamol avlod” she`ridan bir parcha o’qib berish orqali ularni O’zbekiston farzandi ekanligidan faxrlanish tuyg’usini singdirish.

Sohibqiron –Amir Temur avlodi,

Beruniyu Ibn Sino zuryodi,
Navoiy bobomning Shirin – Farhodi,
Elim orzularin etgan barhayot,
Barkamol avlod bu, barkamol avlod!

Sinf o’quvchilarini uch guruhga bo’lib olamiz va har bir guruhdan ekspert tanlab olib , vazifalarni ekspert guruhi yordamida tekshirib olamiz. Qisqachqa savollar har bir guruhga tashlanib ekspert guruhi orqali rag’bat kartochkalari berib boriladi:

Tezkor savollar orqali o’quvchilarni darsga tayyorligini tekshirib olamiz

1.Koordinata tekisligi kimning nomiga qo’yilgan?

2. Koordinata o’qlari qanday nomlanadi?
3. Koordinata tekisligining har bir choragida x va y ning ishoralarini aytib bering.
4. 1 radian burchak deb qanday burchakka aytiladi?
5. 1 radian burchak gradus o’lchovi qanday topiladi?
6. 1 graducli burchakning radian o’lchovi qanday topiladi?

Mavzuni boshlashdan avval o’quvchilarga trigonometriyaga buyuk ajdodlarimiz qo’shgan hissalari haqida tushuncha beramiz:

Yangi mavzu bayoni
(mavzuni tushuntirishda harakatlanuvchi ko’rgazmali qurollardan foydalaniladi.)
Koordinata tekisligida radiusi 1 ga teng va markazi koopdinatalar boshida bo’lgan aylanani qaraymiz. U birlik aylana deyiladi. Birlik aylananing nuqtasining koopdinata boshi atrofida α radian burchakka burish tushunchasini kiritamiz(bu yerda α – istalgan haqiqiy son).

1. 
   α>0 bo’lsin.
   

Nuqta aylana bo’ylab P nuqtadan soat mili yo’nalishida qarama- qarshi harakat qilib, α uzunlikdagi yo’lni bosib o’tdi deylik. Yo’lning oxirgi nuqtasini M bilan belgilaymiz . M nuqta P nuqtani koordinata boshi atrofida α radian burchakka burish bilan hosil qilinadi.

2. 
   α<0 bo’lsin.
   

Bu holda α radian burchakka burish harakati soat mili yo’nalishida sodir bo’lganligini va nuqta I α I uzunlikdagi yo’lni bosib o’tganligini bildiradi.

1-misol:

a) P(1;0) nuqtani П/2 rad burchakka burishda N(o;1) nuqta hosil qilinadi.
b) P(1;0) nuqtani -П/2 rad burchakka burishda N(o;-1) nuqta hosil qilinadi.

2-misol
a) P(1;0) nuqtani 3П/2 rad burchakka burishda K(o;-1) nuqta hosil qilinadi.

b) P(1;0) nuqtani –П rad burchakka burishda K(-1;0 ) nuqta hosil qilinadi.

Umuman, agar α = α₀ + 2Пk (bunda k butun son) bo’lsa, u holda α₀ burchakka burishdagi nuqtaning ayni o’zi hosil bo’ladi.

Misol: P(1;0) nuqtani 1) 7П ; 2) -5П/2 burchakka burishdan hosil bolgan nuqtaning koordinatalarini toping.

1. 
   7П = П + 2П·3 bo’lgani uchun 7Пga burishda П ga burishdagi nuqtaning o’zi , ya`ni (-1;0) koordinatali nuqta hosil bo’ladi.
   

2. 
   -5П/2 = -П/2-2П bo’lgani uchun -5П/2 ga burishda -П/2 ga burishdagi nuqtalarning o’zi, ya`ni (0;-1) koordinatali nuqta hosil bo’ladi.
   

Yangi mavzuni mustahkamlsh:
SINF ISHI: 267- 272 (toqlari). Misollar guruhlar tomonidan navbat bilan ishlanadi va ekspert guruhlar baholab borishadi.


O’tilgan mavzuni mustahkamlash maqsadida mustaqil ish:

1. 
   P(1;0) nuqtani П/4 rad burchakka burishda hosil bo’lgan nuqtani toping.
   
2. 
   P(1;0) nuqtani 3П/ 2 rad burchakka burishda hosil bo’lgan nuqtani toping.
   
3. 
   P(1;0) nuqtani 3П/4 rad burchakka burishda hosil bo’lgan nuqtani toping.
   

Mustaqil ish ishlanib bo’lganidan keyin o’quvchilar daftarlarini almashishib o’zlarini baholashadi, eng ko’p a`lo olgan guruhga rag’bat beriladi. Dars oxirida rag’batlarga qarab g’olib guruh aniqlanadi.

1. 
   Faol qatnashgan o’quvchilar baholanadi.
   
2. 
   Uyga vazifa: 267- 272 (juftlari)
   

O’qituvchi o’quvchilariga:

Yuraklardan ko`chgan jajji yuraksan
Hozircha g`unchadek murg`ak go`daksan
Shu aziz yurtimga sen eng keraksan
Sog’lom avlodi bo’l O’zbekistonning!
Charaqlab boshingdan oftob aylansin.
Shu ma’sum chehrangdan moxtob aylansin
Umringdan ming iymon savob aylansin
Sog’lom avlodi bo’l O’zbekistonning!