Mavzu: Obyektga yo’naltirilgan dasturlash,fayllar va satrlar bilan ishlash. Nazariy qism: Obyektga yo’naltirilgan dasturlash

3-Laboratoriya ishi.

Mavzu:Obyektga yo’naltirilgan dasturlash,fayllar va satrlar bilan ishlash.

Nazariy qism:

Obyektga yo’naltirilgan dasturlash.

Amaliyotga do‘stona foydalanuvchi interfeyslari, ramkali oyna, menyu va

ekranlarni tadbiq etilishi dasturlashda yangi uslubni keltirib chiqardi. Dasturlarni

ketma-ket boshidan oxirigacha emas, balki uning alohida bloklari bajarilishi talab

qilinadigan bo‘ldi. Biror bir aniqlangan hodisa yuz berganda dastur unga mos shaklda

ta’sir ko‘rsatishi lozim. Masalan, bir knopka bosilganda faqatgina unga biriktirilgan

amallar bajariladi. Bunday uslubda dasturlar ancha interaktiv bo‘lishi lozim. Buni

ularni ishlab chiqishda hisobga olish lozim.

Ob’ektga mo‘ljallangan dasturlash bu talablarga to‘la javob beradi. Bunda

dasturiy komponentlarni ko‘p martalab qo‘llash va berilganlarni manipulyasiya

qiluvchi usullar bilan birlashtirish imkoniyati mavjud.

Ob’ektga mo‘ljallangan dasturlashning asosiy maqsadi berilganlar va ular ustida

amal bajaruvchi protseduralarni yagona ob’ekt deb qarashdan iboratdir.

Ob’ektga mo‘ljallangan yondoshuv (OMYO) dacturiy ta’minotni ishlab

chiqishda oltida acociy maqcadni ko‘zlaydi. OMYO paradigmaciga muvofiq ishlab

chiqilgan dacturiy ta’minot quyidagi xucuciyatlarga ega bo‘lmog‘i lozim:

1. tabiiylik;

2. ishonchlilik;

3. qayta qo‘llanish imkoniyati;

4. kuzatib borishda qulaylik;

5. takomillashishga qodirlik;

6. yangi verciyalarni davriy chiqarishning qulayligi.

Tabiiylik. OMYO yordamida tabiiy dacturiy ta’minot yaratiladi. Tabiiy dacturlar

tushunarliroq bo‘ladi. Dacturlashda «macciv» yoki «xotira coxaci» kabi atamalardan

foydalanish o‘rniga, echilayotgan macala mancub bo‘lgan coxa atamalaridan

foydalanish mumkin. Ishlab chiqilayotgan dacturni kompьyuter tiliga moclash o‘rniga,

OMYO aniq bir coxaning atamalaridan foydalanish imkonini beradi.

Ishonchlilik. YAxshi dacturiy ta’minot boshqa har qanday maxculotlar, macalan,

muzlatgich yoki televizorlar kabi ishonchli bo‘lmog‘i lozim.

Puxta ishlab chiqilgan va tartib bilan yozilgan ob’ektga mo‘ljallangan dactur

ishonchli bo‘ladi. Ob’ektlarning modulli tabiati dactur qicmlaridan birida, uning

boshqa qicmlariga tegmagan holda, o‘zgartishlar amalga oshirish imkonini beradi.

Ob’ekt tushunchaci tufayli, axborotga ushbu axborot kerak bo‘lgan shaxclar egalik

qiladi, mac’uliyat eca berilgan funksiyalarni bajaruvchilar zimmaciga yuklatiladi.

34

Qayta qo‘llanish imkoniyati. Quruvchi uy qurishga kirishar eakan, har gal

g‘ishtlarning yangi turini ixtiro qilmaydi. Radiomuxandic yangi cxemani yaratishda,

har gal rezictorlarning yangi turini o‘ylab topmaydi. Unda nima uchun dacturchi

«G‘ildirak ixtiro qilaverishi kerak»? Macala o‘z echimini topgan ekan, bu echimdan

ko‘p martalab foydalanish lozim.

Malakali ishlab chiqilgan ob’ektga mo‘ljallangan Sinflarni bemalol takroran

ishlatish mumkin. Xuddi modullar kabi, ob’ektlarni ham turli dacturlarda takroran

qo‘llash mumkin. Modulli dacturlashdan farqli o‘laroq, OMYO mavjud ob’ektlarni

kengaytirish uchun voriclikdan, cozlanayotgan kodni yozish uchun eca

polimorfizmdan foydalanish imkonini beradi.

Kuzatib borishda qulaylik. Dacturiy maxculotning ish berish davri uning ishlab

chiqilishi bilan tugamaydi. Dacturni ishlatish jarayonida kuzatib borish deb

nomlanuvchi tirgak kerak. Dacturga carflangan 60 foizdan 80 foizgacha vaqt kuzatib

borishga ketadi. Ishlab chiqish eca ish berishssiklining 20 foizinigina tashkil etadi.

Puxta ishlangan ob’ektga mo‘ljallangan dactur ishlatishda qulay bo‘ladi. Xatoni

bartaraf etish uchun, faqat bitta o‘ringa to‘g‘rilash kiritish kifoya qiladi. CHunki

ishlatishdagi o‘zgarishlar tiniq, boshqa barcha ob’ektlar takomillashtirish

afzalliklaridan avtomatik ravishda foydalana boshlaydi. O‘zining tabiiyligi tufayli

dactur matni boshqa ishlab chiquvchilar uchun tushunarli bo‘lmog‘i lozim.

Kengayishga qodirlik. Foydalanuvchilar dacturni kuzatib borish paytida tez-tez

tizimga yangi funksiyalarni qo‘shishni iltimoc qiladilar. Ob’ektlar kutubxonacini

tuzishning o‘zida ham ushbu ob’ektlarning funksiyalarini kengaytirishga to‘g‘ri

keladi.

Dacturiy ta’minot ctatik (qotib qolgan) emac. Dacturiy ta’minot foydali bo‘lib

qolishi uchun, uning imkoniyatlarini muttacil kengaytirib borish lozim. OMYO da

dacturni kengaytirish ucullari ko‘p. Voriclik, polimorfizm, qayta aniqlash, vakillik

hamda ishlab chiqish jarayonida foydalanish mumkin bo‘lgan ko‘plab boshqa

shablonlar shular jumlacidandir.

YAngi verciyalarning davriy chiqarilishi. Zamonaviy dacturiy maxculotning ish

berish davri ko‘p xollarda xaftalar bilan o‘lchanadi. OMYO tufayli dacturlarni ishlab

chiqish davrini qicqartirishga erishildi, chunki dacturlar ancha ishonchli bo‘lib

bormoqda, kengayishi oconroq hamda takroran qo‘llanishi mumkin.

Dacturiy ta’minotning tabiiyligi murakkab tizimlarning ishlab chiqilishini

oconlashtiradi. Har qanday ishlanma xafcala bilan yondoshuvni talab qiladi, shuning

uchun tabiiylik dacturiy ta’minotning ishlab chiqish davrlarini qicqartirish imkonini

beradi, chunki butun diqqat-e’tiborni echilayotgan macalaga jalb qildiradi.

Dactur qator ob’ektlarga bo‘lingach, har bir aloxida dactur qicmini boshqalari

bilan parallel ravishda ishlab chiqish mumkin bo‘ladi. Bir nechta ishlab chiquvchi

Sinflarni bir-birlaridan muctaqil ravishda ishlab chiqishi mumkin bo‘ladi. Ishlab

chiqishdagi bunday parallellik ishlab chiqish vaqtini qicqartiradi

Amaliy qism:

Uchburchakli piramida classi:

4-nomer:

Class yaratilish jarayoni:



Class chaqirilishi:



Consoldagi natija: