Mavzu: Odam genetikasi va tibbiy genetika

Geneologik uslub qo'llanishining ikkinchi bosqichi
Geneologik uslub qo'llanishining ikkinchi bosqichida shajara tuzishga kirishiladi, genetik timsollardan foydalanish talab etiladi
1.Shajarani tuzish o'rganiladigan belgiga ega shaxs probanddan boshlanadi.
2.Tadqiq qilinayotgan har bir avlod shajaraning bir
qatoriga yoziladi.
3.Avlodlar shajarada yuqoridan pastga tomon rim raqamlar orqali belgilanadi.
4.Har bir avlod vakillari arab raqamlari orqali shajaraning chapdan o'ng tomonga tug'ilgan yiliga qarab belgilanadi.
5.Ba‘zi bir belgilar, ayniqsa kasalliklar shaxsiy
rivojlanishning turli bosqichlarida rivojlanishi e’tiborga olinib, shajarada oila a ’zolarining yoshi ko'rsatiladi.
erkak
ayol
nikoh
Qarindoshlar o‘rtasidagi nikoh
1
2
3
Tug‘iladigan farzandlar ketma-ketligi
Har xil tuxumdan rivojalngan egizaklari
Bir tuxumdan rivojalngan egizaklari
Bir yoshgacha nobud bo‘lgan bola
O‘lik tug‘ilgan bola
0
0
Teikshirilayotgan belgini tashuvchi geterozigota
Majruh bola
Tekshiirilayotgan belgiga ega proband
Geneologik uslub qo'llanishining uchinchi bosqichi.
Shajarani genetik jihatdan tahlil qilganda quyidagilar diqqat markazida bo'ladi
1. Shajara bo'yicha o'rganilayotgan belgi hamma avlodlar va oilaning ko'p a’zolarida uchraydimi?
2.O'rganilayotgan belgi ikki jinsda ham namoyon bo'ladimi, qaysi jinsda u ko'proq uchraydi?
3.Avlodlarga belgi ko'proq otadan o'tadimi yoki onadanmi?
4. Shajarada ota -onada bo'lmagan belgining bolalarda uchrashi yoki kasal ota-onadan sog' bolalarning tug'ilishi hollari belgilanadi.
5. Shajaradagi ota-onada bo'lmagan belgining bolalarda uchrashi yoki bolalarda bo'lmagan beligning ota -onada uchragan holatlari bormi?
6. Ota-onaning birortasidagi belgining bolalarni nechtasida uchrashi ham ko'rsatiladi.
Egizaklar metodi
Har hil tuxum hujayrada rivojlangan egizaklar.
Egizaklar paydo bo'lishi bo'yicha monozigot va dizigotlarga ajraladilar. Bir zigotadan paydo bo'lgan egizaklar monozigotlar deb nomlanadi. Zigotaning ilk bor bo'linishida monozigot egizaklarning rivojlanishida sitoplazmatik irsiylanish orqali onadan qizga o'tadi degan taxminlar bor.Egizaklarning paydo bo'lishiga ona уoshining t a’sir ko'rsatish ehtimoli bor. Chunki oilalarda onaning yoshi ulg'aygan sari egizaklarning tug'ilish miqdori ortishiga oid ma‘lumotlar to'plangan. Ona yoshining ortishi bilan gonadotropin gormonining ko'payish darajasi yuz berar, sababchi bo'lar. .
Ayrim monozigot egizaklar g'ayritabiiy ko'rinishda ikki boshli yoki tanasining qismlari qo'shilgan holda bo'ladilar. 1811 yili Tailandning Siam qishlog'ida tug'ilgan Chang va Eng o'z tanalarining ayrim qismi orqali qo'shilgan bo'lib, 63 yil birgalikda hayot kechirdilar.
Bir tuxumdan rivojlangan egizak o‘g‘illar
Bir tuxumdan rivojlangan egizak qizlar
Dizigota egizaklar oilada turli vaqtda tug'ilgan aka-uka, opa-singillar kabi bir-birlaridan bir muncha farq qiladilar. Ularning oiladagi boshqa farzandlardan farqi homiladorlik va tug'ilgandan keyin bir xil muhit omillari ta’sirida rivojlanishidir. Dizigota bir xil jinsli yoki har xil jinsli bo'lishi mumkin.
Belgi-xossalarning irsiylanishini o'rganishda egizaklar usulidan foydalanishni dastlab 1816 yili F.Galton boshlab bergan. Keyinchalik bu usul Pol va Simens tomonidan takomillashtirilgan. Egizaklarning monozigotali yoki dizigotali ekanligini aniqlashda reaksiya normasi ham, monogen yo'l bilan irsiylanadigan belgi-xossalar o'xshash ekanligi ahamiyatli hisoblanadi. Bunday polisimptom usulni 1924 yil Simens joriy etgan.
Ikki tuxumdan rivojlangan egizak o‘g‘illar
ikki tuxumdan rivojlangan egizak qizlar
E’TIBORINGIZ UCHUN RАXMАT!