Mavzu: Oksidlar. Oksidlarning tarkibi, tuzilishi va nomlanishi

Anorganik moddalar

7. Yangi mavzu bayoni : 20 minut

Biz kundalik hayotda oksidlardan foydalanamizmi?

O’quvchilar javob va fikrlari tinglanadi. Javob va fikrlar o’qituvchi tomonidan uyg’unlashtiriladi.

Yangi mavzu o’quvchilarga tushuntirib beriladi.

Oksidlar deb biri kislorod bo’lgan , ikki elementdan tashkil topgan murakkab moddalarga aytiladi. Oksidlar binary birikmalardir. Oksidlarning umumiy formulasi: E₂O_n . Oksidlarda kislorod atomi o’zaro bog’lanmaydi, balki boshqa element atomlari bilan bog’langan holda bo’ladi.

Oksidlarning empirik va grafik formulalari quyidagi tarzda ifodalanadi.

MgO CO₂

O=C=O

Nomlanishi . Doimiy valentlikka ega element oksidning nomi “ element nomi + oksid” shaklda yasaladi: magniy oksid, alyuminiy oksidi.

Agar element valentligi o’zgaruvchan bo’lsa, bir necha xil oksidlar hosil qilsa, element nomidan so’ng uning valentligi qavs ichida rim raqami bilan ko’rsatiladi va qavsdan keyin chiziqcha qo’yiladi hamda oksid so’zi yoziladi. “ element nomi+ ( valentlik rim raqamida)+ [chiziqcha]+ oksid” : CO₂ uglerod IV-oksidi

Element nomiga kislorod sonining grekcha sonlarda ifodalanishini qo’shib ham oksidlarni nomlash mumkin: CO₂ uglerod dioksid, SO₃ oltingugurt trioksid.

Oksidlarni nomlashda tabiatda uchrashi yoki turmushda qo’llanilishi va tarixiy nomlardan ham foydalaniladi: so’ndirilgan ohak CaO , qum SiO_2, suv H₂O.

8. Mavzuni mustahkamlash: 5 minut

Mustahkamlash uchun “Konvert” usulidan foydalaniladi. Har bir guruhga savol konvertlarga alohida solinadi?

Birinchi guruhga

T/R	Nazorat savollari	To’g’ri javoblar
1	Qanday moddalar oksidlar deyiladi?
2	Osidlarning empiric formulalari qanday ifodalanadi?
3	Oksidlar qanday nomlanadi?

Ikkinchi guruhga

T/R	Nazorat savollari	To’g’ri javoblar
1	So’ndirilgan ohakni kimyoviy formulasini yozing?
2	Osidlarning grafik formulalari qanday ifodalanadi?
3	Oksidlar qanday birikmalar

Guruhlardan konvertlar olinib savollarning javoblari o’qib beriladi

9. Darsni yakunlash va uyga vazifa: 5minut

Guruh ballari xissoblab chiqiladi. Birinchi o’rinni olgan guruh rag’batlantiriladi. Guruhlardagi o’quvchilar qatnashishiga qarab baholanadilar.

Uyga vazifa:

• 
  Yangi mavzuni o’qib kelish
  
• 
  Temirning oksidi tarkibida 72.2% temir va 27.8% kislorod bor shu oksidning formulasini va nomini toping?