Mavzu: O’lchashlarning usullari va turlari

Rasm. Analogik o’chlash asboblarining struktura chizmasi.
Analog o’lchash asboblaridagi muxim zveno o’lchash mexanizmi hisoblanadi. Bu turdagi o’lchash asboblari o’lchash mexanizmining ishlash tizimiga ko’ra qsuyidagi turlarga bo’linadi.

-Magnioelektrik o’lchash asboblari.

-Elektormagnit o’lchash asboblari.
-Elektrodinamik o’lchash asboblari.
-Induktsion o’lchash asboblari.
-Ferrodinamik o’lchash asboblari.
-Elektrostatik o’lchash asboblari.
Ushbu ko’rsatilgan katordagi magnitoelektrik elektromagnit va elektrodinamik turdagi o’lchash asboblari nisbatan keng tarqalgan hisoblanadi. Quyidagi shu 3 ta tur asboblarining qisqacha tavsifdarini keltiramiz.
Rasm. Magnitoelektrik o’lchash asbobi.
1-doimiy magnit, 2-magnit qutblari, 3-o’zak, 4-chulg’am, 5,6-uk, 7,8-spiralsimon prujinalar, 10-tinchlantirgich. SHkala tenglamasi
Bunda S-asbobning sezgirligi:
I-chulg’amdagi tok.
Afzalliklari:
shkalasi to’g’ri chiziqli
sezgirligi yuqori
o’lchash xatoligi kichik
Kamchiliklari:
Fakat o’zgarmas tok zanjirlaridagina ishlay oladi.
Bevosita katta qiymatdagi toklarni o’lchay olmaydi.
Tannarxi baldand.
Rasm: elektromagnit o’lchash asbobi.
1-ko’zgalmas elektormagnit katushkasi
2-elektromagnit o’zak.
3-spirtlisimon pruina.
4-tinchlantirgich
SHikala tenglamasi
Afzalliklari
Ham o’zgaruvchan ham o’zgarmas tok zanjirlarida ishlaydi.
Bevosita katta qiymatdagi toklarni ham o’lchashi mumkin.
Konstruktsiya nisbatan sodda.
Kamchiliklari:
SHkalasi egri chiziqli kvadratik
O’lchash xatoligi biroz katta magnitoelektrik nisbatan
Sezgirligi yuqori emas.
Rasm: elektrodinamik o’lchash asbobi.
1-Qo’zlamas g’altik
2-Qo’zg’aluvchan g’altik
SHkala tenglamasi:
Afzalliklari:
-Ham o’zgaruvchan, ham o’zgarmas tok zanjirlarida ishlaydi,
-YUkori darajadagi aniqligiga kam ega.
-Elektr quvvati sarfini hisoblashda kullanilishi mumkin.
-bir vaqtning o’zida ikkita kattalikni tekshirish mumkin.
Kamchiliklari:
-xususiy energiya sarfi katta.
-Tashki temperaturaga bog’liqligi kuchi.
-katta qiymatlarni bevosita o’lchay olmaydi.
O’lchash asboblariga maxsus shartli belgilari chizilgan bo’ladi va bu belgilar asosida o’lchash asboblarining muhim fazilatlari borasida kerakli ma`lumotlarni olishimiz mumkin. Quyida shu belgilarining asosiylarini keltirib o’tamiz.
A.Asosiy o’lchash birliklari va ularning karrali va ulushi qiymatlari:
KA, KV,MA,MV,W,MW,Hg,KH_gB.O’lchash zanjiridagi tokning turi.
O’zgarmas tok zanjirida ishlaydi.
O’zgarmas tok zanjirida ishlaydi.
V.Xavfsizligi:
Beshkirrali yulduzcha chizilgan bo’lib, agar uning ichida hech qandlay raqam bo’lmasa, u holda 500 vol’tli kuchlanish ostida sinalgan bo’ladi. Agar raqam yozilgan bolsa, masaln 2 unda asbob 2000 vol’t kuchlanishida sinalgan bo’ladi.
G. Foydalanish xolati
.vertikal xolda joylashtiriladi.
gorzantal xolatda joylashtiriladi.
<60⁰ qiya holatda joylashtiriladi.
D aniqlik klasslari. 0,5, 1,0 kabi.
E Ishlash tartibli bo’yicha