Mavzu: Olmosh. Olmoshning ma’no turlari

Qanday? Qanaqa? Qaysi?

4.	Miqdorga so‘roq	Qancha? Necha? Nechta?
5.	Tartibga so‘roq	Nechanchi?
6.	Sabab-maqsadga so‘roq	Nega? Nimaga ?
7.	O‘rin-joyga so‘roq	Qayerda? Qayda? Qayoqqa?
8.	Paytga so‘roq	Qachon?
9.	Mavjudlikka so‘roq	Qani?

5. Belgilash – Jamlash olmoshi – hamma, bari, ba’zan, har nima, har qanday kabi so’zlar predmet va uning belgisini umumlashtirib, jamlab ko’rsatadi.

1) jamlovchi belgilash: hamma , barcha, barrio, jami, jamiyki, butun , yalpi so’zlari kiradi.
2) ayiruvchi belgilash olmoshlariga har so’zining o’zi va har kim, har nima , har bir, har qaysi kabi so’zlar kiradi. Bu olmoshlar to’pdan ajratilgan shaxs, narsa, belgilarni bildiradi.
6. Bo’lishsizlik olmoshi – hech kim, hech qanday, hech qanaqa, hech qaysi kabi so’zlar inkor ma’nosini bildiradi. Bo’lishsizlik olmoshlari inkor ma’nosini bildirgan olmoshdir. Bular hech so’zining o’zi vas hu so’zning ba’zi so’roq olmoshlari bilan birikishidan hosil bo’ladi hech so’zi ayrib yoziladi. Bu olmoshlar egalik, kelishik qo’shimchalari bilan qo’llaniladi. : U hech kimni ko’rmadi.
7. Gumon olmoshi – allakim, allanima, nimadir, kimdir, birov kabi so’zlar predmet va uning belgisini , miqdorini taxminlab, chamalab ko’rsatadi.Gumon olmoshlari narsa , belgi yoki voqea haqida noaniq tasavvurni bildirib keladigan olmosh turidir. Ular alla yordamida yoki – dir qo’shimchasi bilan hosil qilinadi: allakim, allanima
Olmoshlar – zamonaviy til bilan aytganda,“ ichi bo’sh” so’zlar hisoblanadi. Ushbu ichi bo’sh so’zlar vazifasi hozirda ham qadimda ham bir xil bo’lgan. Ya’ni, boshqa so’z tuekumlariga ishora qilish, o’rnida qo’llanish xususiyatiga ega. Olmosh shunday murakkabki, u butun boshli matn o’rnida ham keladi. Bilamizki, bunday xususiyat boshqa so’z turkumlarida mavjud emas. Uni qadimgi va hozirgi holatini qiyoslab o’rganish olmoshning yangidan – yangi xususiyatlarini ochib beradi. Olmoshning tuzilishiga ko’ra turlari: