Mavzu: Oltin konlarini qazib olish haqida tushuncha Reja

Konchilik

Oltin bilan toshni uni qazib olish uchun ustaxonalarga etkazish uchun taxminan 200 tonna toshlar portlatilgan. Katta mashinalar tozalash va yuklash uchun ishlatiladi. Ularning har biri bir vaqtning o'zida kamida 10-15 tonnani ko'tarishga qodir. Qizig'i shundaki, har bir tonna axlat uchun atigi 5 g oltin bor. Ammo ularni olish uchun toshlarni maydalash kerak.
Ular konveyerga yuklanadi va tegirmon toshlaridan o'tadi. Ezilgan toshga suv qo'shiladi. Natijada qorong'u atala bo'ladi. Balki shuning uchundir: "Qaerda axloqsizlik bo'lsa, u erda pul bor" degan naql paydo bo'lgan. Keyin unga siyanid qo'shiladi. Keyin - ko'mirlar. Ikkinchisi oltin va kimyoviy moddalarni o'zlashtiradi. Keyin oltinning kontsentratsiyasi sezilarli darajada oshadigan oxirgi bosqich amalga oshiriladi. Ammo past sifatli metallarning kirib kelishini oldini olish uchun uning o'tishi ehtiyotkorlik bilan yashiringan.
Shundan so'ng, ko'mir, siyanid va oltin eritmasi tanklarga kiradi. Ularga temir elektrodlar botiriladi, ular metallni o'ziga jalb qiladi, keraksiz aralashmalar qoldiradi. Ushbu jarayon elektroliz deb ataladi. Sulfat kislota yordamida tayoqchalar yo'q qilinadi. Faqat oltin qoladi. Bundan tashqari, qoliplarga quyiladi. Va shundagina u tanish ko'rinishga ega bo'ladi. Ammo hozir ularning tozaligi atigi 90 foizni tashkil qiladi. Sotishdan oldin ular qayta tozalanadi.
Xulosa
Xulosa shuki Oʻzbekiston mustaqillikka erishishi bilan Oʻzbekiston hukumati uzoq yillar davomida SSSRning Markaziy hukumati ixtiyorida boʻlgan oltin qazib olish sanoatini respublika mustakilligini mustahkamlash yoʻlida rivojlantirish boʻyicha bir qancha tashkiliy choralarni koʻrdi.
Oʻzbekiston rivojlangan kon qazib olish sanoati hamda yirik resurs potensialiga ega boʻlib, 1999-yildan eʼtiboran yillik oltin qazib chiqarishni keskin koʻpaytirdi. Respublika oltin qazib olish sanoatining yirik markazi "Qizilqumnodirmetall-oltin" konsernining (1991) bosh korxonasi — Navoiy kon-metallurgiya kombinatiyapr. Oltin qazib olish boʻyicha "Zarafshon-Nyumont" Oʻzbekiston-AQSH qoʻshma korxonasi 1995-yildan boshlab samarali faoliyat yurgizib kelmokda. Korxona yiliga 10 t dan ziyod oltin ishlab chikaradi.
1995-yil Markaziy Qizilqumdagi Amantaytov oltin konini oʻzlashtirish maqsadida Buyuk Britaniyaning "Oksus Mayning" kompaniyasi bilan hamkorlikda "Amantaytau Golfildz" (AGF) qoʻshma korxonasi tuzildi. Loyihaning ilk bosqichi amalga oshirilishi bilan koʻzda tutilgan ishlab chiqarish unumdorligiga eri-shiladi. Chormiton oltin konini ishga tushirish koʻzda tutilayotgan "Maltipleks Mayning" (Avstraliya) kompaniyasi bilan hamkorlikda Zarmitan loyihasi ham nihoyasiga yetkazilmoqda. Yiliga 9 t oltin ishlab chiqarish imkoniyatini bera-digan ushbu loyihani amalga oshirish uchun sarflangan dastlabki investitsiya hajmi 69,8 mln. AQSH dollarini tashkil etdi (2003).
Toshkent va Namangan viloyatlarida joylashgan konlarda oltin kazib chiqarish ishlari Olmaliq kon-metallurgiya kombinatida amalga oshiriladi. Uning tarkibida Angren, Kauldi va Chodak konchilik korxonalari, Angren va Chodak oltin ajratish fabrikalari faoliyat koʻrsatadi.
Oʻzbekiston oltini asillik darajasi (probasi) jihatdan jahonda oldingi oʻrinlarni egallaydi. Oʻzbekiston O.yeda bir yilda 80 t atrofida oltin ishlab chikariladi. 1994-yilda Navoiy kon-metallurgiya kombinatida olingan oltin yombilar London rangli metallar birjasining sertifikatini olgan (yana qarang Zargarlik sanoati, Rangli metallurgiya).
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Фойдали қазилма конларини қидириш ва разведка қилиш асослари: дарслик/ Розиқов О.Т., Мирходжаев Б.И., Абдурахмонов А.А., Усманалиев Э.А.; ред. Исламов Б.Ф./ Ўздавгеолқўм, “Минерал ресурслар илмий-тадқиқот институти” ДК. Тошкент, ТошДТУ, 2016.- 90 б.
2. Sodiqov S.T. Foydali qazilma konlarini geologik hujjatlashtirish va namunalash / darslik. –T.: “Sano-standart” nashriyoti, 2015-yil. – 144 bet.
3. Шоёқубов Т.Ш., Мирусмонов М.А., Содиқов С.Т. Фойдали қазилма конларини разведка қилиш ва геологик-иқтисодий баҳолаш асослари. Ўқув қўлланма.– Тошкент, ТошДТУ. 2003, 96 б.
4. Қаттиқ фойдали қазилма конларининг захиралари ва башоратли ресурслари таснифи бўйича йўриқнома. Ўздавгеолқўми, Тошкент, 1999.