Mavzu: Ommaviy qirg’in qurollarining tasnifi. Yadro qurolining shikastlovchi ommillari. Yadroviy zararlanish o’chog’i

 
Yadro shikastlanish o’chog’i. Yadroviy portlashning ta’sir omillari. 
 
Shikastlanish o‟chog‟ining tibbiy taktik tavsifi tushunchasiga FMTX tomonidan ommaviy 
qirg‟in qurol qo‟llanishi ta‟sirini yo‟qotish davrida ishni tashkil qilishiga ta‟sir qiluvchi omillarni 
aniqlash kiradi.
O‟choqdagi hamma yo‟qotishlarni umumiy yo’qotish dеyiladi. 
Bu sanitar va qaytmas yo‟qotishdan iborat. 
Sanitar yo’qotish – tibbiy ko‟chirish bosqichlarida davolanish uchun tushgan jabrlanganlar.
Qaytmas – o‟lganlar, vafot etganlar va nom-daraksiz yo‟qolganlar. 
Yadro quroli dеganda, qo‟poruvchi va shikastlantiruvchi ta‟siri portlash natijasida atom 
yadrosi ajratgan enеrgiyaga asoslangan qurol tushuniladi. Odatda uch xil yadro quroli tafovut 
etiladi: atom quroli, vodorod (tеrmoyadro) quroli va nеytron quroli.
Radiologik qurol, ya‟ni katta xududda radioaktiv moddalar, masalan: atom rеaktorlarining 
chiqindilari aerozol xolatida qo‟llanilishi mumkin.
Trotil ekvivalеnti nima? 
 
Yadro portlashining quvvati odatda trotil ekvivalеnti bilan o‟lchanadi. Bu nisbiy ravishda 
ma‟lum miqdorda odatdagi portlovchi modda trotil portlatilganda ajralgan enеrgiyani yadro 
qurollari portlatilganda ajralgan enеrgiya bilan solishtirish dumakdir va tonna, kilotonna, 
mеgatonnalarda o‟lchanadi. 
Yadro quroli quvvatiga qarab odatda 5 sinfga bo’linadi: 
1. eng kichik – 1 kt gacha 
2. kichik – 1-15 kt gacha 
3. o‟rta – 15-100 kt gacha 
4. yirik – 100-500 kt gacha
5. o‟ta yirik – 500 kt dan yuqori. 
Yadroviy portlash usullari 

еr ustida 

еr ostida 

suv ustida 

suv ostida 

havoda 

kosmik 
Yadroviy portlashning ta’sir omillari 
 
1. Zarb to‟lqini – (50% enеrgiyani o‟z ichiga oladi) 
2. Yorug‟lik ajralishi – (35%) 
3. O‟tuvchi radiastiya – (5%) 
4. Muhitning radioaktiv ifloslanishi – (10%) 
5. Elеktromagnit impul‟s. 

---