Mavzu: oqsillarni gel-filtratsiya usuli yordamida tozalash

LABORATORIYA MASHG'ULOT-7
MAVZU: OQSILLARNI GEL-FILTRATSIYA USULI YORDAMIDA TOZALASH
Darsning maqsadi: Oqsillarni gel filtratsiya usuli bilan tozalash, gel turlari bilan tanishish.
Nazariy qism. Gel-filtratsiya (gel xromatografiya) – mazkur usul moddalarni ajratish katta molekulalar gelni ya’ni harakatsiz fazani ichiga kira olmasdan tashqarida qolishlari va harakatchan faza bilan kolonka bo’ylab pastki tomonga harakatlanishiga asoslangan. Gel-filtratsiya uslubi moddalarni o’lchami, og’irligi, shakliga ko’ra ajratishga asoslangan. Bu uslub yordamida oqsillarni molekulyar og’irligiga ko’ra ajratish, oqsil fraksiyalarini tozalash, oqsil eritmalarini konsentrlash (quyultirish), tuzsizlantirish va oqsillarning molekulyar og’irliklarini aniqlash mumkin. Bu jarayonlarning barchasi «molekulyar elak» prinsipida amalga oshiriladi. «Molekulyar elak» vazifasini bajaruvchi gel donachalari bilan to’lg’izilgan kolonka orqali oqsil aralashmasi o’tkazilganda kichik molekulalar gel g’ovaklarida tutilib qoladi. Natijada ularning harakati sustlashadi. Yirik molekulalar gel ichiga kira olmaydi. Shu sababli, dastlabki fraksiyalarda yuqori molekulyar, keyingilarida esa kichik molekulyar oqsillar yig’iladi. Kichik hajmga ega bo’lgan molekulalar esa donalar ichiga erkin ravishda shimiladi. Keyinchalik gel ichiga kirib olgan moddalar elyuirlovchi suyuqlik tezligini oshirish orqali yuvib chiqariladi. Gel xromatografiyada ajratib olinishi kerak bo’lgan modda xususiyatidan kelib chiqqan holda, sefadeksni turli ko’rinishlaridan foydalaniladi. Gel - bu geterogen tizim bo'lib, unda harakatchan faza (odatda suvli) har doim statsionar yoki qattiq faza teshiklari ichida joylashgan bo'lib, gel matritsasi deb ataladi.
Kerakli asbob va reaktivlar: gel, kolonka, buffer eritma, NaCl, oqsil eritmasi, menzurkalar, etanol, stakanchalar, distillangan suv.
Ishni bararish tartibi

Moddalarni gel — filtratsiya uslubida ajratishning sxematik tasviri

1. 
   Gel tanlash(sorbent tanlash).