Mavzu: O’quvchi shaxsini har tomonlama kamol toptirish usullari mundarija kirish

O'smirlarning o'z-o'zini tarbiyalash xususiyatlari
O'z-o'zini tarbiyalash, oldingi avlodlar tajribasini inson tomonidan o'zlashtirish jarayoni sifatida inson taraqqiyoti bilan bog'liq bo'lgan turli fanlarni o'rganishda keng namoyon bo'ladi. Ular orasida umumiy, yoshga bog'liq va ijtimoiy psixologiya (A.Ya. Aret, L. S. Vygotskiy, I. S. Kon, V. G. Maralov, L. I. Ruvinskiy, N. P. Chesnokova); sotsiologiya (N. Smelzer); gigiena (S.N. Popov, D.A. Farber). Shaxsning o'z-o'zini tarbiyalashi asta-sekin biron bir narsaga munosib tarzda javob berishga tayyorlikni shakllantirishga, ya'ni inson va jamiyat uchun foydali bo'lgan munosabatlarni shakllantirishga kamayadi.
O'smirlik - bu biologik kelib chiqishi va madaniy jihatdan aniqlangan bolalik va kattalar o'rtasidagi rivojlanish davri. Xulosa qilish mumkinki, ushbu davr uchun xronologik asos shartli, indikativdir.
O'spirinlik bolaning ijtimoiy faolligini jadal rivojlanishi va qayta tuzilishi bilan ajralib turadi. Kuchli siljishlar bola hayotining barcha sohalarida sodir bo'ladi, bu yoshni bolalikdan etuklikka "o'tish davri" deb atashlari bejiz emas.
O'smirlik - bu shaxsiyatni rivojlantirish bosqichi, qaramog'ida bo'lgan, homiylik qilingan bolalikdan, bola o'zi uchun kattalar tomonidan belgilangan maxsus qoidalar asosida mustaqil hayotga o'tadigan jarayon sifatida qaraladi. Bu vaqtda ular birlashadi, shakllanadi barqaror shakllar kelajakda kattalar hayotini, uning jismoniy va ruhiy salomatligini asosan belgilaydigan xatti-harakatlar, xarakter xususiyatlari va hissiy munosabat usullari. Shuning uchun ham o'spirin shaxsini sog'lom rivojlanishiga to'sqinlik qilmaydigan, aksincha, hissa qo'shadigan sharoitlarni yaratishda oilaviy muhitning o'rni juda muhimdir.
O'smir kattalar kabi o'ynashni xohlamaydi (maktabgacha yoshdagi bola kabi), unga ko'rinmaslik uchun emas, balki u bo'lish, boshqalar tomonidan tan olinishi uchun. Bu mustaqillik, o'z qadr-qimmatini shakllantirish davri. Voyaga etmoqchiman, kattalar tomonidan hurmatga sazovor bo'laman va tan olaman deb da'vo qilayotgan o'spirin o'zining tashqi tomoni mustaqilligi va xatti-harakatlarida qalbakilashtirishni tez-tez yashiradigan zaif tomonlarini va cheklovlarini ko'rmasdan iloji yo'q.
O'smirlik bilan bog'liq bo'lgan eng muhim hodisalardan biri bu o'z-o'zini tarbiyalashga bo'lgan kuchli intilishdir. O'z-o'zini tarbiyalashning faol jarayoni aynan shu yoshdan boshlanadi va odatda insonning keyingi butun hayoti davomida u yoki bu shaklda davom etadi. O'spirinlik davrida o'z-o'zini tarbiyalashning boshlanishi haqida gapirganda, biz 12-13 yoshga etgach, bolalar avvalo intellektual va shaxsiy o'zini o'zi rivojlantirish imkoniyatlari haqida o'ylashni boshlaydilar va ushbu maqsadga erishish uchun ongli, maqsadga muvofiq harakatlarni amalga oshiradilar.
O'smir ta'lim ta'sirining passiv ob'ekti sifatida harakat qilmaydi. U ushbu ta'sirlarga nisbatan ichki pozitsiyani shakllantiradi, unga qarab u o'zini takomillashtirish (o'zini rivojlantirish) ustida faol ish olib borishi yoki passiv bo'lib qolishi mumkin.
O'smir o'zini o'zi o'qitish orqali izlaydi:
o'zlarining xatti-harakatlaridagi kamchiliklarni bartaraf etish;
unga kuchli, mohir, mustaqil deb qarash huquqini beradigan ijobiy fazilatlarni shakllantirish.
Kuchli irodali odamning fazilatlarini rivojlantirish: jasorat, jasorat, chidamlilik, qat'iyat. Kamroq tez-tez intellektual fazilatlarni rivojlantirish istagi paydo bo'ladi.
O'z-o'zini tarbiyalashning maqsadlari yoshga qarab o'zgarib boradi - ular yanada realistik, prosaik, tobora hayotiy bo'lib boradi.
O'spirinlik davrida o'z-o'zini tarbiyalash ko'pincha aqliy operatsiyalarni o'zlashtirishga, kasb bilan bog'liq bo'lgan ko'nikma va malakalarni shakllantirishga, yuksak axloqiy fazilatlarni shakllantirishga qaratilgan o'z-o'zini tarbiyalash bilan birlashtiriladi.
O'g'il bolalar va qizlar o'zlarining fe'l-atvori va his-tuyg'ularini, harakatlari va harakatlarida chuqurroq tushunishga, ularning xususiyatlarini to'g'ri baholashga intilishadi. Ular ko'pincha o'qituvchilardan ularga quyidagilarni tushuntirishlarini so'rashadi: "O'zingizning xarakteringizni to'g'ri baholash uchun uni qanday bilasiz?"; "Sog'lig'i yomon bo'lgan odam sezgirlikka ega bo'lishi mumkin, kollektiv tomonidan shaxsiyatiga oid axloqiy bahoga nisbatan sezgirlik va ushbu baholashga befarqlik ko'rsatish, o'z yo'lida harakat qilish istagi (" Faqat o'ylab ko'ring, ular maslahat berishadi, men o'zim nima qilishni bilaman "); idealga intilish va katta, mas'uliyatli masalalarda printsiplarga rioya qilish va kichik, ahamiyatsiz narsalarda tamoyil yo'qligi; chidamlilik, chidamlilik, o'zini tuta bilishni shakllantirish istagi va shu bilan birga o'rta maktab o'quvchilarining bolalarcha o'z-o'zidan paydo bo'lishi, xulq-atvorda, nutqda dürtüsellik, shaxsiy qayg'urishni oshirishga moyilligi, kichik muammolar.
Shunday qilib, shaxsiyat, uning intellektual qobiliyatlari va ijtimoiy o'zini o'zi anglash rivojlanishining ma'lum bir bosqichida bola o'zi uchun nafaqat tashqi maqsadlarni, balki o'z tarbiyasining maqsadlarini ham anglay boshlaydi. U o'zini ta'lim mavzusi sifatida tuta boshlaydi. Shaxsni shakllantirishda juda o'ziga xos bo'lgan ushbu yangi omil paydo bo'lishi bilan inson o'zi tarbiyachiga aylanadi.
Birinchi bob bo'yicha xulosalar
Psixologik va pedagogik adabiyotlarni tahlil qilish asosida quyidagi xulosalar chiqarildi:
O'z-o'zini tarbiyalash - bu pedagogik yo'naltirilgan jarayon. O'z ustida ishlashga psixologik va amaliy tayyorgarlik bu ta'limning eng muhim vazifalaridan biridir.
O'z-o'zini tarbiyalash inson ongida u amalga oshirmoqchi bo'lgan harakatlar va xatti-harakatlarning taxminiy aks etishi, u o'zida rivojlantirmoqchi bo'lgan xislatlari va fazilatlarini aniqlash tamoyiliga asoslanadi.
O'z-o'zini tarbiyalashni boshqarishda asosiy ta'lim vazifasi shundaki, ushbu qarama-qarshiliklarning echimi bog'liq bo'lgan ijobiy fazilatlarni shakllantirish va o'z-o'zini anglash, g'ayrat, diqqat, o'zini boshqarish qobiliyati va boshqalar kabi omillarni amalga oshirish zarur.
O'smirlarda o'z-o'zini tarbiyalashni tashkil etishning o'ziga xos xususiyatlarini o'rganish
1 O'smirlarda o'z-o'zini tarbiyalashga moyillik darajasi
O'quvchining o'spirinlik davrida o'z-o'zini anglash darajasining oshishi, aynan shu paytda uning yangi ijtimoiy mavqega o'tishi sodir bo'lganligi bilan bog'liq. Bolalik holatidan o'spirinlar o'spirinlik holatiga o'tadilar va bu jarayon tafakkur, dunyoqarash va o'zlarining "men" ini his qilishidagi ba'zi o'zgarishlar bilan bog'liq.


XULOSA:

Xulosa qilib biz "O'z-o'zini tarbiyalash" tushunchasi nimani anglatadi, degan savolga biz quyidagi javoblarni oldik: o'z-o'zini tarbiyalash, yangi narsani o'rganish, o'z-o'zini rivojlantirish uchun o'z ustida ishlash, yangi fazilatlarni tarbiyalash, iroda kuchini rivojlantirish

Yigitlarga eng ko'p muammo tug'diradigan kamchiliklar:
noaniqlik;
e'tiborsizlik;
unutuvchanlik, beparvolik;
qaysarlik
ishonchsizlik.
Yigitlar ham bu savolga javob berishga qiynalishdi va "bilmayman" yoki "yo'q" deb javob berishdi.
Savolga: "Qanday qilib o'z kamchiliklaringizni engishga intilasiz?" yigitlar iroda, qat'iyatlilikni rivojlantirishga, o'z ustida ko'proq ishlashga, xatti-harakatlarini, munosabatini kuzatishga harakat qilyapmiz, deb javob berishdi
Shunday qilib, so'rovlar tahlili natijalari shuni ko'rsatadiki, o'spirinlar o'zlariga jiddiyroq qarashga, kamchiliklariga tanqidiy munosabatda bo'lishga harakat qilishadi.
2 O'smirlarda o'z-o'zini tarbiyalash jarayonini tashkil etish
O'smirlar va yigitlarning o'z-o'zini tarbiyalashi kattalarning ishtiroki va rag'batlantirishiga muhtoj, chunki buning uchun asosiy imkoniyatlarni aynan ular yaratadilar. Kattalar - ham ota-onalar, ham o'qituvchilar - bolalarning o'z-o'zini tarbiyalashini birinchi alomatlaridan boshlab faol ravishda qo'llab-quvvatlashlari kerak.
O'qituvchilar va sinf rahbarlari talabalarning rivojlanishi va shakllanishidagi muhim rolini hisobga olgan holda o'z-o'zini tarbiyalash jarayonini tashkil etishda faol ishtirok etishlari kerak. O'z-o'zini tarbiyalashni tashkil qilish jarayonida ushbu jarayonni taktika bilan boshqarish zarur. Ushbu ish uchta asosiy yo'nalishni o'z ichiga olishi kerak:
· Talabalarning o'z-o'zini tarbiyalash zarurligi va katta ahamiyati to'g'risida jamoatchilik fikrini shakllantirish;
· Talabalarga o'z-o'zini tarbiyalashning mohiyati, uni amalga oshirish usullari va usullarini tushunishda yordam berish;
· Talabalarga o'z-o'zini tarbiyalashning maqsadlari va dasturlarini ishlab chiqishda, shuningdek ushbu dasturlarni amalga oshirishda amaliy yordam.
Ushbu yo'nalishda ishlash, o'z-o'zini ta'limni boshqarish jarayonida quyidagi bosqichlarni ajratish mumkin:
· Talabalarni yaxshiroq bo'lishga intilishlariga, ijobiy shaxsiy xususiyatlarini rivojlantirishga, salbiy fazilatlaridan xalos bo'lishga undash,
· Talabalarga o'zlarini baholashda, hayotlarini tahlil qilishda, ularning ijobiy fazilatlari va kamchiliklarini bilishda yordam berish,
· O'z-o'zini tarbiyalash dasturini ishlab chiqishda yordam berish,