Mavzu: Orqa miya jarohatlarida shoshilinch yordam

belgilari) kuzatiladi. Umurtqa pog‘onasi singanida umurtqa chiqib ketadi,

natijada, orqa miya uzilib ketadi. Bunda jarohatlangan joydan pastda falajlik,

www.ziyouz.com kutubxonasi

102

to‘la anesteziya, terida dag‘al trofik o‘zgarishlar (yotoq yaralar, oyoq —

qo‘llarda shishlar) paydo bo‘ladi, siydikning tutilib qolishi xarakterlidir.

Buning natijasida bemorda piyelonefrit, urosepsis belgilari kuzatiladi. Orqa

miya bir tomondan bosilib qolganda Broun-Sekar alomati paydo bo‘ladi.

Bu orqa miya ko‘ndalang kesimining yarmi zararlanganda kuzatiladi.

Natijada, zararlangan tomonda parez yoki paralich bilan birga chuqur

sezgining buzilishi, qarama-qarshi tomonda esa og‘riq va harorat sezgisining

buzilishi kuzatiladi. Orqa miya jarohatlanganda bemorning umurtqa

pog‘onasini rengenografiya qilish zarur. Bundan tashqari, orqa miyani

lyumbal punksiya qilib, orqa miya suyuqligini tekshirib turish kerak.

Davosi. Birinchidan, umurtqa pog‘onasini qimirlatmaydigan qilib quyish

(immobilizatsiya) zarur. Bemorni taxta yoki usti qattiq zambilda qorni bilan

yoki chalqancha yotgan holatda shifoxonaga olib kelish kerak. Jarrohlik

usuli bilan davolash bilan birgalikda og‘riq qoldiruvchi analgin, promedol

dorilar qo‘llaniladi. Yallig‘lanishga qarshi dorilar, antibiotiklar, siydik

haydovchi, qon to‘xtatuvchi dorilar va desensibilaydigan dorilar qo‘llanila-

di. Agar bemorning siydigi tutilib qolsa, kuniga 3—4 mahal qovuqqa kateter

solib, kerak bo‘lsa doimiy qo‘yib qo‘yiladi. Ich qotib qolganda tozalovchi

huqna qilinadi, yotoq yaralar paydo bo‘lganida Vishnevskiy malhami va

baliq moylari bog‘lanadi. Tiklanish davrlarida esa fizioterapiya muolajalari

bilan birgalikda vitaminlar, prozerin, lidaza qo‘llaniladi. Shifoxonadan

chiqqanidan keyin sog‘lomlashtirish oromgohlarida davolash tavsiya etiladi.

Parvarish qilish. Qat’iy to‘shak tartibini ta’minlash, og‘iz bo‘shlig‘ini

kuniga bir necha marta tozalab turish shart. Chunki ko‘p so‘lak og‘iz

bo‘shlig‘iga yig‘ilib qoladi, bu esa nafas yo‘llariga tiqilib qolishi mumkin.

Siydik tutilib qolsa kateter solish yoki siydikni ushlab turolmasa, siydikdon

qo‘yish kerak. Bemor bezovta bo‘lsa, tinchlantiruvchi dorilar beriladi.

Hushiga kelgan bemorlarni ovqatlantirish, agar hushida bo‘lmasa zond

orqali ovqatlantirish kerak. Uzoq yotgan bemorlarda yotoq yaralari paydo

bo‘lmasligi uchun kamfora spirti surtish, uqalash lozim.