1. Fizikaviy - suv etishmasligi yoki ortiqligi, yorug‘lik va haroratlarning o‘zgarishi, radio faol nurlar va mexanik ta’sirlar.
2. Kimyoviy - har xil tuzlar, gazlar, gerbitsidlar, fungitsidlar, sanoat chiqindilari va boshqalar.
3. Biologik - shikastlovchi hasharotlar, patogen mikroorganizmlar, parazitlar, boshqa o‘simliklar bilan raqobat va boshqalar
O‘SIMLIKLARNING STRESSORLARGA CHIDAMLILIGI O‘SISH VA RIVOJLANISH BOSQICHLARIDA HAR XIL BO‘LADI.
Tinim davrida ularning chidamliligi eng yuqori bo‘ladi.
Eng chidamsizlik - o‘simliklarning yosh maysalarida kuzatiladi.
O‘simliklarning o‘sishi va rivojlanishi bilan bilan bir qatorda ularning chidamlilik darajalari ham to pishib etilish bosqichigacha ortib boradi.
O‘simliklarning gullash fazasi, ayniqsa gametalarning shakllanish muddati ham kritik sanaladi. Chunki, bu muddatlarda o‘simliklar stressorlar ta’sirida kuchli zararlanishi va hosildorlikni keskin kamaytirishi mumkin
KUCHLI VA TEZ ORTIB BORAYOTGAN STRESSORLAR TA’SIRIDA PAYDO BO‘LADIGAN NOSPETSIFIK JARAYONLARGA QUYIDAGILARNI KO‘RSATISH MUMKIN
- Membaranalar o‘tkazuvchanligi ortadi va membrana potensiali o‘zgarishi natijasida ionlar almashinuvi buziladi.
2. Sitopalazmaga Ca+ kirishi o‘zgaradi.
3. Sitoplazmada pH nordonlik tomonga o‘zgaradi.
4. Protoplazmaning qovushqoqligi ortadi.
5. Kislorodning yutilishi va ATF sarflanishi kuchayadi.
6. Gidrolitik jarayonlar tezlashadi.
7. Stress oqsillarning hosil bo‘lishi faollashadi.
8. Plazmolemmadagi N+ - pompalarining faolligi ortadi.
9. Etilen va ABK sintezi tezlashadi, hujayralarning bo‘linishi va
o‘sishi sekinlashadi, fiziologik va metabolitik jarayonlar o‘zgaradi.
Yuqorida sanab o‘tilgan stress reaksiyalar istalgan stressorlar ta’sirida sodir bo‘lishi mumkin. Ular hujayra tuzilmalarini himoyalashga va noqulay o‘zgarishlardan saqlashga qaratilgan. O‘z navbatida, nospetsifik o‘zgarishlar bilan bir qatorda spetsifik o‘zgarishlar ham paydo bo‘ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
