Mavzu: O‘ta yuqori chastota diapazoni yo‘naltirilgan tarmoqlagichi, ularning qo‘llanilish sohalari Guruh

O‘ta yuqori chastotalar.
Oʻta yuqori chastotalar - radiotexnikada qoʻllaniladigan eng yuqori chastotalar sohasi. Chegarasi (30 MGs) 10m li toʻlqinga mos keladi; diapazoni 10m dan qisqa radiotoʻlqinlarni qamrab oladi. Oʻta yuqori chastotalarch. diapazoni tebranishlarni uygʻotish, qabul qilish va kuchaytirish usullari va tarqalish sharoitlari boʻyicha ushbu
xususiyatlarga ega:
1) elektronlarning uchish vaqti (elektron asbobning katodidan anodigacha yoki boshqa elektrodlargacha masofani oʻtish vaqti) tebranishlar davriga yaqin boʻladi. Shu sababli, Oʻta yuqori chastotalarch. sohasida tebranishlarni generatsiyalash, kuchaytirish va oʻzgartirishning maxsus usullari va maxsus asboblar (klistron, magnetron va boshqalar) dan foydalaniladi;
2) Oʻta yuqori chastotalarch. diapazonida antennaning oʻlchami toʻlqin uzunligidan koʻp marta katta boʻladi. Shu tufayli, yuqori darajada yoʻnalgan taʼsirga ega va antennaning kuchaytirishi katta boʻlishi mumkin;
3) Oʻta yuqori chastotalarch. diapazonida radiotoʻlqinlarning ionosferada sezilarli sinishi yuz bermaydi va atmosferaning yuqori qatlamlariga tushib, yerga qaytmaydi. Shuning uchun bu toʻlqinlar bevosita koʻzga koʻrinadigan chegaradan uncha koʻp uzoqqa tarqalmaydi.
Yuqori chastotali blok (kanallar selektori) qabul qiluvchi televizion antennadan kerakli televizion dasturlarni tasvir va tovush eltuvchi chastotasini ajratib olish hamda 30–50 marta kuchaytirib, chastota o‘zgartirgich orqali yuqori chastotali tasvir va tovush eltuvchi chastotatarni ancha past bo‘lgan tasvir va tovush oraliq chastotalariga aylantirib berish vazifasini bajaradi. Yuqori chastotali blok quyidagi qismlardan tuzilgan: 1. Kirish zanjiri (KZ). 2. Yuqori chastotali kuchaytirgich (YUCHK). 151 3. Aralashtirgich (A). 4. Geterodin (G). rasmda yuqori chastotali blokning tuzilish sxemasi ko‘rsatilgan


Yuqori chastotali kuchaytirgich kirish zanjiridan kelayotgan yuqori chastotali tasvir va tovush eltuvchi chastotalarni 30–50 marta kuchaytirib berish vazifasini bajaradi. Bu kuchaytirgichlar elektron lampa va tranzistorlarda yig‘ilgan bo‘lishi mumkin.

Rasmda yuqori chastotali kuchaytirgichning tranzistorli sxemasi ko‘rsatilgan.
Aralashtirgich yuqori chastotali kuchaytirgichdan kelayotgan yuqori chastotali tasvir va tovush eltuvchi chastotalarni yuqori chastotali geterodin chastotasi bilan aralashtirib tasvir va tovush oraliq chastotalariga aylantirib berish vazifasini bajaradi. Tasvir oraliq chastotasi quyidagi formula bilan aniqdanadi. Ya’ni: f TsOCh Tasvir oraliq chastotasi = f G – f TsECh tovush oraliq chastotasi U Uchiq kir . Kirish zanjiri turlarining sxemasi. T1 R7 R1 C1 C3 R4 R4 C2 R5 C4 R6 Uchiq Ukir C6 R3 L2 L T2 C9 C10 C8 C7 aralashtirgichga 66-rasm. Yuqori chastotali tranzistorli kuchaytirgichning sxemasi. 153 esa f TvCh = f G – f TvCh televizion priyomniklarda tasvir oraliq chastotasi 38 MHz, tovush oraliq chastotasi esa 31,5 MHz ga teng rasmda aralashtirgichning tranzistorli elektr sxemasi ko‘rsatilgan.

2. Geterodin kam quvvatli generator bo‘lib, tasvir eltuvchi chastotadan 38 MHz ko‘p chastota va tovush eltuvchi chastotadan esa 31,5 MHz ko‘p yuqori chastotani generatsiyalab berish vazifasini bajaradi. Shuning uchun ushbu geterodin chastotasi yordamida tasvir va tovush oraliq chastotalar hosil qilinadi. Geterodin elektron lampalarda yoki tranzistorlarda tuziladi. rasmda geterodinning tranzistorli sxemasi ko‘rsatilgan.



Hozirgi televizorlarda televizion dasturlarni qabul qilib olish uchun metrli to‘lqinli (SK-M) kanallar selektori ishlatiladi, detsimetrli to‘lqinlarda esa (SK-D) kanallar selektori ishlatiladi. Bulardan tashqari, ko‘p kanalli (SKV) hamda (SVP) elektron 154 selektorlar ishlatiladi. Bu yuqori chastotali bloklar quyidagi vazifalarni bajaradi:
1. Televizorni istalgan birorta kanalga tutashtirish.
2. Televizion signalning polosa kengligini hech o‘zgartirmay o‘zidan o‘tkazish.
3. Har bir kanal signalini ma’lum miqdorda kuchaytirish.
4. Qo‘shni kanallarning qabul qilinayotgan dasturga bo‘lgan ta’sirini yo‘qotish.
5. Televizorning kirish qismi qarshiligini antenna kabeli qarshiligi bilan moslashtirish.