Mavzu: Ovogenez

Yetilish
Oositning yetilishi - bu meyozning ikki bo'linmasining ketma-ket o'tish jarayoni (yetilish bo'linmalari). Yuqorida aytib o'tilganidek, kamolotning birinchi bo'linishiga tayyorgarlik ko'rishda, oosit o'sganda uzoq vaqt davomida meyozning profilaktika I bosqichida bo'ladi. Yetilishning ikkita bo'linmasidan ko'p turlarda birinchisi reduksiyadir, chunki aynan shu bo'linish paytida turli hujayralarda homolog xromosomalar ajralib chiqadi. Shunday qilib, bo'lingan hujayralarning har biri yarim (gaploid) xromosomalar to'plamini oladi, bu erda har bir gen faqat bitta allel bilan ifodalanadi.
Pishib etishning birinchi bo'linishidan oldin S-fazasi bo'lganligi sababli, ajratilgan xromosomalarning har birida ikki marta DNK (ikkita xromatid) mavjud. Bu genetik jihatdan bir xil xromatidlar kamolotning ikkinchi bo'linishida singlisi hujayralarga ajralib chiqadi, bu tenglama (normal somatik hujayra bo'linishida bo'lgani kabi). Yetilishning ikki bo'linishidan so'ng, hujayralarning har biridagi xromosomalar soni haploid (1n) bo'lib chiqadi va har bir hujayra yadrosidagi xromatinning umumiy miqdori 1c ga to'g'ri keladi.

Shakillanish

• 
  Hosil boʻlgan jinsiy hujayralarning maʼlum shaklga va hajmga ega boʻlishi bn amalga oshadi shu davrda Tuxum hujayra masus qobiq bn oʻralib urugʻlanishga tayyor boʻladi .
  

Oogenez turlari

oogenez
|
|
Diffuz <----|-----> Mahalliylashtirilgan
|
|
Yolg'iz <-----|-----> Alimentar
|
|
Oziqlantiruvchi <-----|-----> Follikulyar
Follikulyar
Oziqlantiruvchi
fagotsitar
Diffuz oogenez - tuxumlarning rivojlanishi tananing har qanday qismida (gubkalar, koelenteratlar, siliyer qurtlar) sodir bo'lishi mumkin. Diffuz oogenezda oositlar fagotsitar hujayralar bo'lib, sarig'i qo'shimchalarini sintez qilmaydi va to'plamaydi, lekin fagolizosomalardan past molekulyar birikmalarni olish hisobiga o'sadi. Ushbu oositlarda gidrolitik fermentlar ko'p miqdorda ishlab chiqariladi, ular fagotsitlangan tuzilmalarni hazm qilish uchun zarurdir.
Mahalliylashtirilgan oogenez - tuxumlarning rivojlanishi ayol jinsiy bezlarida - tuxumdonlarda sodir bo'ladi.Soliter oogenez - oosit yordamchi oziqlantiruvchi hujayralar (ba'zi koelenteratlar, qurtlar, mollyuskalar) ishtirokisiz rivojlanishi mumkin. Shu bilan birga, o'sib borayotgan jinsiy hujayralar yordamchi elementlardan mahrum bo'lib, sarig'i oqsillari va RNK ular tomonidan mustaqil ravishda sintezlanadi. Oosit makromolekulyar sintez uchun zarur bo'lgan hamma narsani oddiy past molekulyar birikmalar shaklida tashqi muhitdan (gonadal bo'shliq) oladi.
Alimentar oogenez - oositning rivojlanishi yordamchi oziqlantiruvchi hujayralar ishtirokida sodir bo'ladi.
Oziqlantiruvchi oogenez - oosit trofotsitlar (oziqlantiruvchi hujayralar, oziqlantiruvchi yoki ko'chat hujayralari) bilan o'ralgan bo'lib, u bilan sitoplazmatik ko'priklar (yuqori qurtlar, hasharotlar) bilan bog'langan. Trofotsitlar abort qilingan jinsiy hujayralar, ya'ni oosit bilan umumiy kelib chiqishga ega. Bitta oositda jinsiy hujayrani RNK bilan ta'minlaydigan juda ko'p oziqlantiruvchi hujayralar mavjud. Trofotsitlar vitellogenezda ishtirok etmaydi: sarig'i makromolekulyar moddalarni tashqaridan qabul qilish natijasida hosil bo'ladi.
Follikulyar oogenez - o'sib borayotgan oosit follikulyar (kelib chiqishi bo'yicha somatik) hujayralar bilan o'ralgan bo'lib, ular bilan birgalikda funktsional tuzilmani - follikulani (hayvonlarning katta qismi, shu jumladan barcha xordatlar) hosil qiladi. Follikulyar hujayralar sarig'i oqsillari sintezida ishtirok etmaydi, RNKning barcha turlari oositning o'zida sintezlanadi. Istisno - bu oosit uchun RNKni sintez qiladigan qushlar va kaltakesaklarning follikulyar hujayralari.
E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!
http://fayllar.org