Mavzu: Oʻzbekiston tabiiy sharoitini aholi yashash nuqtai nazaridan baholash. Reja

Mavzu: Oʻzbekiston tabiiy sharoitini aholi yashash nuqtai nazaridan baholash.
Reja:

1. 
   О‘zbekistonning yer usti tuzilishi va iqlimi;
   
2. 
   Ma’dan (mineral) resurslar;
   
3. 
   Yoqilgi – energetika resurslar;
   
4. 
   Rudali resurslar;
   
5. 
   Tuproq resurslar;
   
6. 
   О‘simlik va hayvonot resurslar;
   
7. 
   О‘zbekiston tabiatini muhofaza qilish va tabiiy resurslardan oqilona foydalanish.
   

Tabiiy resurslar – О‘zbekistonning ishlab chiqaruvchi kuchlarini rivojlantirish va joylashtirishdagi muhim omildir.
О‘zbekiston mustaqilligi e’lon qilingan kundan boshlab, yer osti va yer ustida tabiat yaratgan resurs (ne’mat)lardan oqilona foydalanish, respublika iqtisodiyotini yuksaltirishda katta istiqbollarni ochib beradi.
Fan – texnika taraqqiyoti davrida tabiatga va uning ne’matlariga ta’sir kо‘rsatish taboro ortib bormoqda. Yerlarni о‘zlashtirish, yer osti boyliklarini qidirib topish va ishga solish, suv, tuproq, о‘simlik, hayvonot resurslaridan foydalanish kо‘lami kengaymoqda. Bunday tabiiy resurslardan tejab – tergab foydalanish, kelajak avlodlar manfaatlarini kо‘zlab ish yuritish talab etiladi. Tabiiy resurslar tо‘g‘risida va ularning geografik tarqalishi tо‘g‘risida О‘zbekiston tabiiy geografiyasida batafsilroq berilgan. Lekin tabiiy resurslardan xо‘jalik nuqtai – nazardan foydalanish tо‘g‘risida qisqacha tо‘xtab о‘tish maqsadga muvofiqdir. Chunki mavjud boyliklarning geografik tarqalishini bilish muhim ahamiyatga egadir.
Farg‘ona soyligi (vodiysi) shimoldan Chotqol va Qurama tizmalari, sharqdan Farg‘ona tumani, Janubdan Oloy tizmasi va uning davomi bо‘lgan Turkiston tizmasi bilan о‘ralgan. Barcha yirik tizmalarning suvayirg‘ich qismi respublikadan tashqarida Farg‘ona soyligining о‘rta qismini sertepa qirlar egallagan. Turkiston tizmasi Molguzar tizmasi orqali Nurota tog‘lari bilan tutashgan Nurota tog‘laridan Zarafshon botig‘i orqali ajralib turadi. Ularning eng baland joylari sharqda Tojikiston chegarasi yaqinida 2800 metrdan ziyod.
Kitob – Shahrisabz soyligidan janubda kenglik yо‘nalishida Hisor tizmasi yotadi. Hisor tog‘ining Qoldirg‘a tizmasidagi Xazrati Sulton (4688 m) chо‘qqisi О‘zbekistonning eng baland nuqtasidir.
О‘zbekiston о‘ziga xos yog‘in nam, quruq, issiq kontinental iqlimga ega. Mamlakatning katta qismi mо‘tadil iqlim mintaqasiga, janubiy chekka qismiga subtropik mintaqaga mansub. Iqlim 3 asosiy omil quyosh radiasiyasi, miqdori, atmosfera sirkulyasiyasi xususiyati va relyef bilan kerak tayyorlanadi. Shu jihatdan hisobga olgan holda О‘zbekiston hududini 3 ta iqlim zonasiga ajratish mumkin: chо‘l va dasht zonasi, tog‘ oldi zonasi va tog‘ zonasi. CHо‘l va dasht zonasi О‘zbekistonning jami tekisliklari Ustyurt platosi, Qizilqum, Qarshi, Dalvarzin va Mirzachо‘l chо‘llarini, tog‘ oldi zonasi Tyanshan va Hisor – Oloy tog‘ tizmalarining dengiz sathidan 300 – 400 m dan 600 – 1000 metrgacha bо‘lgan balandliklarini, tog‘ zonasi dengiz sathidan 600 – 1000 m dan yuqori bо‘lgan hududlarni о‘z ichiga oladi.