Ilova funksiyasida ishlatiladigan geografik obyekt nomi umumiy geografik atamalar bilan shahar, qishloq, qishloq, ferma, daryo va hokazo. va hokazo, aniqlanayotgan soʻzga mos keladi, yaʼni toponim rus, slavyan boʻlsa yoki rus tilidan uzoq vaqt oʻzlashtirilgan va oʻzlashtirilgan boʻlsa, u moyil boʻladi. - Ilova funksiyasida ishlatiladigan geografik obyekt nomi umumiy geografik atamalar bilan shahar, qishloq, qishloq, ferma, daryo va hokazo. va hokazo, aniqlanayotgan soʻzga mos keladi, yaʼni toponim rus, slavyan boʻlsa yoki rus tilidan uzoq vaqt oʻzlashtirilgan va oʻzlashtirilgan boʻlsa, u moyil boʻladi.
- Toʻgʻri: Moskva shahrida (Moskva shahrida emas), Sankt-Peterburg shahrida, Ishimbay shahri yaqinida, Kiev shahridan, Parij shahridan yuqorida ; Mixaylovskiy fermer xoʻjaligiga qarashli Petrovka qishlogʻiga ; Valaam orolida , Volga daryosi boʻyida, Zeleniy burnida (Zeleniy burnida emas), Quruq oqim vodiysida (Suxoy oqimi vodiysida emas).
- Umumiy soʻz bilan birgalikda ishlatiladigan geografik nomlar odatda rad etilmaydi, agar:
- oʻz shaklida nomi koʻplikka mos keladi: Velikiye Luki shahrida, Berejany shahrida;
- umumlashtiruvchi atamaning jinsi toʻgʻri nomning jinsiga toʻgʻri kelmaydi: Uglyanets qishlogʻida, Baykal koʻlida .
- Ikkinchisi shahar soʻzi bilan birikmalarga taalluqli emas. Toʻgʻri: Samara shahridan, Moskva shahrida. Moskva shahridagi variant adabiy meʼyorga toʻgʻri kelmaydi
Toponimika geogr., tarix, etn. bilan chambarchas aloqada rivojlanadi. Toponimiya til tarixi (tarixiy leksikologiya, dialektologiya, etimologiya va b.)ni tadqiq etishda muhim manba hisoblanadi, chunki baʼzi toponimlar (ayniqsa, gidronimlar) arxaizm va dialektizmlarni oʻzgartirmasdan barqaror saqlab qoladi, koʻpincha muayyan hududda yashagan xalklarning substrat tillariga borib taqaladi. Toponimika xalklarning tarixiy oʻtmishi xususiyatlarini jonlantirishga, ularning joylashish chegaralarini belgilashga, tillarning oʻtmishdagi tarqalish hududlarini, madaniy va iqtisodiy markazlar, savdo yoʻllari va sh. k. geografiyasini tavsiflashga yordam beradi. Toponimlarning amaliy transkripsiyasi, ularning dastlabki asosga koʻra hamda bir xil yozilishi, boshqa tillarda berilishi Toponimikaning amaliy jihati hisoblanadi. - Toponimika geogr., tarix, etn. bilan chambarchas aloqada rivojlanadi. Toponimiya til tarixi (tarixiy leksikologiya, dialektologiya, etimologiya va b.)ni tadqiq etishda muhim manba hisoblanadi, chunki baʼzi toponimlar (ayniqsa, gidronimlar) arxaizm va dialektizmlarni oʻzgartirmasdan barqaror saqlab qoladi, koʻpincha muayyan hududda yashagan xalklarning substrat tillariga borib taqaladi. Toponimika xalklarning tarixiy oʻtmishi xususiyatlarini jonlantirishga, ularning joylashish chegaralarini belgilashga, tillarning oʻtmishdagi tarqalish hududlarini, madaniy va iqtisodiy markazlar, savdo yoʻllari va sh. k. geografiyasini tavsiflashga yordam beradi. Toponimlarning amaliy transkripsiyasi, ularning dastlabki asosga koʻra hamda bir xil yozilishi, boshqa tillarda berilishi Toponimikaning amaliy jihati hisoblanadi.
- Toponimlar yirik yoki mayda obyektlarning nomlari ekanligiga qarab makrotoponimlar va mikrotoponimlarga ajratiladi: makrotoponimlar — keng hududlar, katta obyektlar (materiklar, okeanlar, togʻlar, choʻllar, daryolar, shaharlar, qishloqlar va shu kabi)ning atokli otlari; mikrotoponimlar — kichik obyektlar (jarliklar, tepaliklar, quduqlar, koʻchalar, qoʻrgʻonlar va shu kabi) ning atokli otlari. Lekin toponimlarni bunday tasnif qilish shartli, chunki koʻpincha makrotoponim bilan mikrotoponimni farqlash qiyin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
