Mavzu: O‘zbekistonning oziq-ovqat sanoati tarmoqlar geografiyasi

1. O‘zbekiston oziq-ovqat sanoatining rivojlanish tarixi
Oziq-ovqat sanoati – xalq xoʻjaligining oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqaradigan sohasi. Tarmoq tarkibida goʻsht-sut, yogʻ-moy, baliq mahsulotlari, un-yorma, makaron, mevasabzavot konservalari, sut-yogʻ, shakar, choy qadokdash, qandolatchilik, non, uzum va shampan vinolari, spirt, araq, tamaki, pivo, chanqovbosar ichimliklar, sovun va boshqa sanoat korxo-nalari bor.
Oʻzbekiston zamonaviy oziq-ovqat sanoatiga ega. Uning tarkibida 3200 dan ortiq korxonalar bor. Bu soha, asosan, mahalliy xom ashyoni qayta ishlashga asoslangan. O.-o.s. korxonalarida 200 dan ortiq mahsulot turi tayyorlanadi.
Mamlakat mustaqillikka erishgach, yeda chuqur tashkiliy va iqtiso-diy islohotlar amalga oshirildi. Koʻpgina sanoat korxonalari davlat tasarrufidan chiqarilib, ochiq turdagi aksiyadorlik birlashmalari va jamiyatlariga aylantirildi, ilgari tarmoq korxonalariga rahbarlik qilgan oziq-ovqat, goʻsht-sut, don mahsu-lotlari va boshqa vazirliklar tugatilib, „Oʻzoziqovqatsanoat“ davlat-aksiyadorlik konserni (1993-yil 5-may; 1994-yil 26-sentabrdan „Oziqovqatsanoat“ va „Yogʻ-moytamakisanoat“ uyushmalari), „Oʻzgoʻshtsanoat“ davlat-aksiyadorlik uyushmasi (1993-yil 6-aprel), „Oʻzdonmahsulot“ davlat-aksiyadorlik korporatsiya-si (1994-yil 22-aprel), „Oʻzmevasabzavotuzumsanoat“ davlat-aksiyadorlik uyushmasi (1994-yil 28-noyabrdan), „Oʻzbaliq“ davlat-aksiyadorlik korporatsiyasi (1994), Qishloq va suv xoʻjaligi vazirligi tarkibidagi „Oʻzparrandasanoat“ respublika ishlab chiqarish birlashmasi (1964), „Oʻzbekbirlashuv“ tarkibidagi O.-o.s. korxonalari ochiq turdagi aksiyadorlik jamiyatlariga aylantirildi. Axrli ehtiyojlarini respublikaning oʻzida ishlab chiqarilgan oziq-ovqat mahsulotlari bilan qondirish choralari koʻrilmoqda. 2002-yildaO.-o.s. korxonalarida (ming t): goʻsht – 147,4, mol yogʻi – 1,9, sut mahsulotlari – 216,6, konservalar – 480,6 ming shartli banka, qandolatchilik mahsulotlari – 61,1, oʻsimlik moyi – 222,2 non va non-bulka mahsulotlari – 842,8, un (davlat resurelari donidan) – 1554,9, qadoqlangan choy – 5,3, tamaki – 10,6, xoʻjalik sovuni – 41, qand-shakar – 217,2, makaron mahsu-lotlari – 74,6, vino-araq— 6134 ming dal, pivo – 7853 ming dal, chanqovbo-sar ichimliklar – 12680 ming dal va boshqa mahsulotlar ishlab chiqarildi.
Tarmoq korxonalariga oliy va oʻrta maxsus maʼlumotli muhandis-texnik kadrlar Toshkent kimyo-texnologiya instituti, Buxoro yengil va oziq-ovqat sanoati instituti, Toshkent iqtisodiyot universiteti va Toshkent texnika universitetida, Samarqand, Yangiyoʻl oziq-ovqat, Toshkent texnologiya kollejlarida tayyorlanadi.Respublika an’analariga boy xalq xo‘jaligida muhim mavqeni egallaydigan zamonaviy oziq-ovqat sanoatiga ega. Bu sanoat asosan mahalliy xom ashyoni qayta ishlashga asoslangan. Respublika umumiy sanoat mahsuloti hajmining 8.1 %, oziq-ovqat sanoati hissasiga to‘g‘ri keladi. (2005-2000 yillarda 11.8%) . Oziq-ovqat sanoati korxonalarida band bo‘lgan sanoat xodimlari soni 99.3 ming kishi (1993;1980 yilda 72.3 ming kishi). Respublika oziq-ovqat sanoati asosan mahalliy xom ashyoni qayta ishlashga ixtisoslashgan. Mamlakat umumiy sanoat mahsulotining 8.1 % oziq-ovqat sanoati hissasiga to‘g‘ri keladi.

1-rsm Aholi jon boshiga Vikepediya. Arxiv.uz