Mavzu. O`zgaruvchan tokli elektr zanjirlar Sinusoidal tok elektr zanjirlari

Rezistor va induktiv g'altakdan iborat zanjir
O'zgaruvchan tok ta'siridagi real induktiv g'altak aktiv va induktiv qarshilikdan iborat. Induktiv g'altakning ekvivalent sxemasi 2.9-rasm, a da keltirilgan.
/altakdan tok o'tmoqda deb, faraz qilaylik. Kirxgofning ikkinchi qonuniga binoan oniy qiymatlar uchun:
(2.1)
bunda, u_r-induktiv g'altakning aktiv qarshiligidagi kuchlanish:
u_L-induktiv qarshilikdagi kuchlanish:

Kuchlanishlarning ta'sir etuvchi qiymatlari uchun (2.1) ni quyidagicha yozish mumkin:

Tok va kuchlanishlar vektor diagrammasini (2.9-rasm, b) quyidagi ketma-ketlikda quramiz. (x, y) koordinata tekisligida I tok vektorini tasvirlaymiz. Undan keyin aktiv qarshilikdagi kuchlanish vektorini quramiz. Bu vektor tok bilan bir xil fazada bo'ladi. kuchlanish vektori tok vektoridan 90⁰ ga ilgarilaydi. Shu vektorlarning yig'indisi manba kuchlanishi vektorini beradi va bu vektor tok vektoriga nisbatan  burchakka ilgarilaydi. Diagrammaga ko'ra:
bundan,
bunda - zanjirning to'la qarshiligi.
2.9-rasm, b da keltirilgan vektor diagrammadagi OAB uchburchak kuchlanishlar uchburchagi deb ataladi.
Tok fazasi bilan bir xil bo'lgan kuchlanishning tashkil etuvchisi uning aktiv tashkil etuvchisi deyiladi:

Tok vektoriga perpendikulyar bo'lgan kuchlanishning tashkil etuvchisi kuchlanishning reaktiv tashkil etuvchisi deyiladi:

Agar kuchlanishlar uchburchagi tomonlarini tokning ta'sir etuvchi qiymatiga bo'linsa, u holda qarshiliklar uchburchagi hosil bo'ladi (2.9-rasm, v). Qarshiliklar uchburchagidagi fazalar siljishi va zanjir parametrlari orasidagi munosabatlarni hosil qilamiz:

Masala: kuchlanishi 220 V bo'lgan sanoat tarmog'iga aktiv qarshiligi 6 Om va induktivligi 50 mGn bo'lgan induktiv g'altak ulangan (2.9-rasm, a). G’altakdan o'tuvchi tokning oniy qiymati ifodasini yozing. Induktiv g'altak uchun qarshiliklar uchburchagini, tok va kuchlanishlar vektor diagrammasini quring.
Yechish. G’altakning induktiv qarshiligi ( Gs):
G’altakning to'la qarshiligi:
. Qarshiliklar uchburchagining katetlari ma'lum masshtabda r va x_L, gipotenuzasi esa z ga teng (2.9-rasm, v).

2.10-rasm

Zanjirdagi tok:

G’altakning aktiv qarshiligidagi kuchlanish: induktiv qarshiligidagi kuchlanish esa
Vektor diagrammani qurish uchun abssissa o'qining musbat yo'nalishi
bo'yicha ma'lum masshtabda (m_u = 55 V/сm; m_i = 3 A/сm;) uzunligi 4,33 sm ga teng tok vektorini quramiz (2.10-rasm). Shu vektorning boshlanish nuqtasidan unga parallel ravishda belgilangan masshtabda kuchlanish vektorini quramiz. kuchlanish vektori vektorining oxiridan tok vektoriga nisbatan 90⁰ ilgarilagan ravishda quriladi. vektorning boshi bilan vektorning oxirini birlashtirib kuchlanish vektorini hosil qilamiz. tok va kuchlanish vektorlari orasidagi burchakni o'lchab ni topamiz.
Shunday qilib, A.