Mavzu: Pedagogika fanining ilmiy tadqiqot metodlari. Pedagogika fanining ilmiy tadqiqot metodlari haqida tushuncha

Davlat ta’lim standartlari - umumiy o’rta, o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi va oliy ta’lim mazmuniga hamda sifatiga qo’yiladigan talablarni belgilaydi.
MAVZU: O`QUVCHILARNING JAMOASI YAXLIT PEDAGOGIK JARAYONINING ASOSIY SHAKLI
O`quvchilar jamoasi – yaxlit pedagogik jarayonning asosiy shakli.
Ijtimoiy munosabatlar ko„lamining kengayishi o„sib kelayotgan avlodni o„ta murakkab xususiyatga ega munosabatlar jarayoniga har tomonlama yetuk etib tayyorlash vazifasini qo„ymoqda. Psixologik, intellektual va fiziologik jihatdan yetuk inson hayotiy qarama-qarshilik, xususan, turli buzg„unchi g„oyalar ta‟siriga tushib qolish, nosog„lom turmush kechirish va noqonuniy xatti- harakatlarni sodir etishdan o„zini saqlab qola oladi. Shuningdek, shaxsning aqliy salohiyatga egaligi jamiyat ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishini ta‟minlovchi asosiy omildir. O„zbekiston Respublikasida, demokratik va huquqiy jamiyat barpo etilayotgan mavjud sharoitda yosh avlodning mustaqil va erkin fikrlay olishi ro„y berayotgan voqeahodisalarga shaxsiy munosabtini bildirishga imkon beradi. Ijtimoiy borliqda kechayotgan o„zgarishlarga nisbatan shaxsiy nuqtai nazarning shakllanishi shaxs faolligini ko„rsatuvchi muhim jihatlardan biridir. Qolaversa, mustaqil fikr egasi bo„lgan shaxs o„z imkoniyatlari, qobiliyatini erkin namoyon eta oladi. Muvaffaqiyatli ravishda olib borilayotgan ta‟limiy islohotlarning ham asosiy maqsadi erkin, mustaqil fikriga ega barkamol shaxs va malakali mutaxassisni tarbiyalab voyaga yetkazishdan iboratdir. Bu xususida O„zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov quyidagilarni e‟tirof etadi: «Amalga oshirilayotgan islohotlarning asosiy maqsadi har bir fuqaroning shaxs sifatida shakllanishi uchun, o„z qobiliyatini, o„z talantini ishga solib hayotini yanada yaxshilashi, ma‟nan boyitishi uchun barcha imkoniyatni yaratib berishdan iboratdir»1.
Komil insonni shakllanirish masalasi barcha davrda, ham muhim ijtimoiy vazifa sifatida kun tartibiga qo„yilgan. Xususan, zardushtiylik dinida komillikning asosi ezgu fikr, ezgu so„z va ezgu amal (harakat)dan iborat ekanligi ta‟kidlansa, islom ta‟limoti g„oyalariga ko„ra yetuklikning bosh mezoni – ilmlilik, bilimli bo„lishdir.
Sharq mutafakkirlarining asarlarida ham komil inson qiyofasining yoritilishiga alohida ahamiyat berilgan. Xususan, Abu Nasr Forobiy komil insonni shakllantirish va fozil jamoa (etuk jamiyat)ni shakllantirish tarbiyaning bir butun, yaxlit ikki yo„nalishi ekanligiga urg„u beradi. Allomaning fikricha, fozil jamiyat komil inson sa‟yi-harakati bilan barpo etilishi mumkin. Shu bois mamlakatni boshqaruvchi shaxs o„zida eng oliy insoniy fazilatlarni mujassam eta olishi zarur, deb hisoblaydi. «Aql to„g„risidagi» risolasida Abu Nasr Forobiy rahbar shaxs qiyofasida namoyon bo„lishi lozim bo„lgan o„n ikki fazilatni keltirib o„tadi. Bizning fikrimizcha, mazkur fazilatlar har bir zamonaviy shaxsda o„z aksini topa olishi kerak, zero, ular inson hayotini mo„tadil kechishi hamda muayyan kasbiy faoliyatlarni tashkil etishda muvaffaqiyatlarga erishishni kafolatlaydi.Abu Rayhon Beruniy ham komillikning asosini ilmli bo„lishda deb hisoblaydi va barcha illatlarning asosiy sababi ilmsizlikdir, deya urg„u beradi. Allomaning fikricha, axloqiylik, to„g„rilik, odillik, tadbirkorlik, o„zini vazmin tutish, kamtarlik, insof, ehtiyotkorlik, shuningdek, aadolatli va vijdonli bo„lish komil inson qiyofasida aks etishi zarur bo„lgan eng asosiy sifatlardir.Abu Ali ibn Sino ham kamolotga erishishning birinchi mezon sifatida bilimli bo„lishni alohida qayd etadi. Bilimli insonning adolatli bo„lishi esa uning yanada yuksalishini ta‟minlaydi, deya baholab alloma, adolatni ruhiy lazzat (ruhiy xotirjamlik)ning muhim ko„rsatkichi ekanligini uqtiradi.Alisher Navoiy asarlarida komil inson muammosi markaziy o„rinni egallaydi va o„z orzusidagi komil inson shaxsini asarlarining qahramonlari timsolida gavdalantirishga urinadi. Mutafakkir qarashlarida komil inson quyidagi sifatlarga ega bo„lishi borasidagi g„oya ilgari suriladi: aqlli, axloqli, bilimli, ijodkor, qobiliyatli, dono, kamtar, insonparvar, saxovatli, sabr-qanoatli, adolatli, muruvvatli, sog„lom, jismonan baquvvat, mard va jasur1.Abdulla Avloniy komil insonni tarbiyalash borasidagi qarashlari bilan Sharq mutafakkirlarining fikrlarini boyitar ekan, komil inson qiyofasida, yana shuningdek, vatanparvarlik.