Mavzu: Pul muomalasi,kridit va banklar

O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta Maxsus

Talim Vazirligi

Toshkent Moliya Instituti

‘’Iqtisodiyot Nazaryasi’’ fanidan

Kurs ishi

Mavzu:PUL muomlasi,kridit va banklar

Tekshirdi:Allaberganov.Z

Bajardi:Tursunov.Sh

Mavzu:Pul muomalasi,kridit va banklar

• Reja:
• 1.”Pul,kredit va banklar”fanining predmeti va vazifalari
• 2. Pul aylanishi va pul muomalasi.
• 3.Kreditning moxiyati.Zarurligi va funksiyalari.
• 4.Kreditning turlari va shakilari.
• 5.Banklarning kelib chqishi va bank tizimi.
• 6.Markaziy bank va uning funksiyalari.

Pul-bu maxsus tavar,umumiy ekviyvalent bo’lib,abstract mehnat xarajatlarini o’zida aks ettiradi va tavar hojaligidagi ishtimoiy ishlab chiqarish munasabotlarini ifodalaydi.

Kredit- o’z egalarini qo’lda vaqtinch bo’lgan ayrim qiymat yoki pul mablag’larining boshqalar tomonidan ma’lim muddatga haq to’lash sharti bilan qarizga olishadi va qaytarib berish boyicha munasobatlar.

Bank-pul mablag’ini yeg’uvchi , saqlab beruvchi , keridit – hisob va boshqa vositachilik muomalarini bajaruvchi tijorat tashkilotlari

Pul muomilasi –bu tavarlar aylanishi notavar xarakterdagi btimlar va xisobotlarga xizmat qluvchi naqt pular va unga tenglashtirilgan moliyaviy aktivlar (kredit pullar) xarakati.

Boshqacha aytganda pul momlasi –bu xojalik aylanmasida pulning doimo xarakatda bolishi , uni o’z funksiyalarini toxto’vsiz bajarib turishlari.

NAQD PULLAR

BANK BILETLARI

METAL TANGALAR

Kredit(lotincha-ishonish)deganda o’z egalari qo’lida vaqtincha bo’sh turgan ayrim qiymat yoki pul mablag’larining boshqalar tomonidan ma’lum muddatga haq to’lash sharti bilan qarizga olish va qaytarib berish yuzasida kelib chiqadigon munosabatlar tshuniladi .

Kreditning zaruryatlari-ishlab chqarishng mavsumiyligi maxsulotni ishlab chqarish vaqti bilan sotish vaqtini kopchilik maxsulotlar bo’yicha mos kelmasligi ,sotilgan maxsulot va xizmatlar uchun pulni o’z vaqtida kelib tushmasligi xo’jaligni oz vaqtida mablag’larine yilni ayrim davrlarida yetishmasligi va boshqa ayrim holatlar hojalikni kreditdan foydalishni taqazo etadi.

Keridit funksiyalari- qarizga beruvch qiymatni vaqticha foydalanishga berish , qayta taqsimlash ,muomla harajatni tejash, kapital toplanishning jadallashuvi va markazlashuvi, muomlaga to’lo’v vostalarini chiqarish .

Kreditning asosi turlari

Xalqaro krediti

Davlat krediti

Bank krediti

Iste’mol krediti

Tijorat krediti

Lizing kredit

Iste’mol krediti – u jismoniy shaxslarga beriladigon kredit bo’lib bunda kredit beruvch sfatida maxsus kredit muassasalri bilan birgalikda savdo va xizmatlarni sotishni amalga oshiradigon jismoniy shahslar ham bolishi mumkun .Iste’mol krediti ikki shakilda :pul va tavar shaklida amalga oshirladi .Ular jumlasiga mamlakatimizdagi 2001-2002 o’quv yilidan boshlab talabalarni o’qishi uchun berilgan “Oltin davrim “kreditini ham kritishimiz mumkun .

Davlat Krediti- uning asosi xususyatlari bo’lib kredit munasabatlarda davlatning ishtiroki xsoblanadi. Bunda davlat qarz beruvch (Markaziy bank orqaliy iqtisodyotning turli sohalarini kreditlashda ) va qarz oluvchi (Davlat zayomlarini chiqarish ,budjet taqchiligini qoplashda va boshqalar) sifatida ishtirok etadi .

Tijorad krediti – bu iqtisodyotda kredit munasabotlarining vujidga kelishining dastlabki kredit shakilarida hsoblanadi .Ushbu kreditning obyekti bo’lib sotiladigon tovarlar ,subyekt bo’lpb mol yetkazib beruvch va mol sotib oluvch korhona va tashkilot lar hisoblanadi .

Lezing krediti –(Lizing iglizcha- ijara degani) bu mulkiy munasabatlar majmui bo’lib binda bir taraft (lizing beruvchi) boshqatarafing (lizing oluvchi)toshirig’iga binoan uchinch taraft (mol yetkazib beruvchi) dan lizing shartnomasiga muvafiq

Lizing obyektlari bo’lgan mulkni oz mulki qilib sotib olib uni to’lash asosida lizing shartnamosida belgilangan shartlar bilan vaqtinchalik foydalanish va egalig qilish uchun lizing oluvchiga beradi.

Banklar o’rta asrlarda puldorlar tomonidan pulni qabul qlish va boshqa davlat, shahar puliga almashtirib berish asosida kelib chiqan .Bank so’zi (italyancha banka )so’zidan olingan bo’lib(stol)”pullik stol” ma’nosini anglatadi.

XII asrlarda Genuyda pul almashtirvchilarni “bankcherii”deb atalib agar puldorlarning qaysi biri ishonchini oqlamasa va ishga masuliyatsizlik qilsa , o’tirgan stoli sindirib tashlangan va uni “banka rotta ”ya’ni bankarot deb atashgan .Banklar paydo bolishining boshlangich nuqtasi bolib Flo’rensiya va Vensiyada tashkil etilgan kichik ijro –banklar hisoblanadi.Keyichalik bunday banklar Amsterdamda (1605yil) ,Gamburgda (1618 yil) ,Malinada ,Germanyada vujidga .Angilya banki tizim sifatida (XVI asr) yuzaga kelgan va rivojlangan dastlabki banklardan hisoblanadi.

Markaziy bank iqtisodiy vaziyatga qarab arzon yoki qimmat pul siyosatini yuritadi .

Agar iqtisodyotga foydanilmayotgan ishlab chiqarish quvvatlari ,ishsizlik mavjud bolsa Markaziy bank arzon pul siyosatini yuritadi va kridit olish osonlashtirladi . Buninguchun davlat ochiq bozorda davlat qimmatli qog’ozlarni banklar va axolidan sotib oladi ,extiyot normasini kamaytradi va xisob stavkasi pasaytiradi.Bu invitsiyalarning o’sishini va iqtisodyot foallikning kuchayishga olib keladi .

Agar mamlakatda infilatsiya yuz berayotkan bo’lsa ,”qimmat” pul siyosati yuritishga tog’ri keladi .Bu siyosat kreditni “qimmat’’qiliib uni olishini qiyinlashtiradi .Markaziy bank pul taklifini qisqartirish uchun ochiq bozorda qimmatli qogozlarni sotadi extiyot normasini oshiradi va xisob stavkasini kotaradi . Pul taklifi qisqarishini natijasida foiz stavkasi ko’tariladi .Bu o’z navbatida invitsitsiyaning qisqarishga ,infilatsiya ni cheklashga olib keladi .Shunday qlib Markaziy bank mamlakat kriditi molya tizimga bevosita tasir qiladi.

Etiboringizuchun raxmat