Mavzu: pul nazariyalar

Pulning to’lov vositasi fuvktsiyasi. Mavjud chet el iqtisodiy adabiyotlarida va keyinchalik, Rossiya olimlari tomonidan chop qilingan adabiyotlarda pulning muomala vositasi funktsiyasi uning to’lov vositasi ekanligidan dalolat beradi degan chalkash xulosalarni uchratish mumkin. Lekin, biz yuqorida keltirilgan muomala vositasi funktsiyasining xususiyatlari to’lov vositasi funktsiyasiga ham mos keladi deb ayta olmaymiz. Bu xususiyatlar pulning to’lov vositasi funktsiyasi muomala vositasi funktsiyasidan tubdan farq qilishini ko’rsatadi.
Tovarlar har doim ham naqd pulga sotilavermaydi. Tovar sotuvchi tovarni sotish uchun muomalaga olib chiqkan vaqtda tovarni sotib olish uchun ist’emolchining etarli naqd puli bo’lmasligi mumkin. Natijada tovarni kreditga sotishga zarurat tugiladi, ya’ni tovarning pulini to’lash muddati kechiqtiriladi. Tovar kreditga sotilganda, pul tovarning bahosini aniqlashda qiymat o’lchovi funktsiyasini bajaradi., lekin u muomalada vositasi bula olmaydi. Iste’molchi sotib olgan tovari uchun uning pulini to’lov muddati kelgandan keyingina to’laydi. Bu holda tovar va pulning harakati bir troektoriyada, bir vaqtning o’zida, bir-biriga karma-karshi tura olmaydi.
Tovar harak&ti amalga oshgandan ma’lum vaqt o’tgandan keyin pul harakati sodir buladi. To’lov vositasi funktsiyasining asosiy xususiyati tovar va pul harakatining bir vaqtda amalga oshmasligi, harakatning bir tomonlamaligi va harakatda bulinishlar mavjudligidadir.
Pulning to’lov vositasi sifatida ishlatilishi nafaqat tovar kreditga sotilganda sodir buladi, balki barcha jarayonlarda tovarlar yoki ko’rsatilgan xizmatlar uchun to’lovlar o’sha zaxotiyok naqd pulda amalga oshirilmasa, bunday iqtisodiy munosabatlar pulning to’lov vositasi funktsiyasi yuzaga kelishidan dalolat beradi.

Asosiy adabiyotlar ruyxati:

1. 
   Karimov I.A“O’zbekistan po po’ti uglubleniya ekonomicheskix reform”-T.:O’zbekistan,1995.
   
2. 
   Karimov I.A. Stabilnost i reformo’: Stati i vo’stupleniya”-M.:Paleya,1996
   
3. 
   Zakon Respubliki O’zbekistan “O Tsentralnom banke” .
   
4. 
   Zakon Respubliki O’zbekistan “ O bankax i bankovskoy deyatelnosti”.
   
5. 
   Instruktsii Tsentralnogo banka i kommercheskix bankov respubliki.
   
6. 
   Bankovskoe delo.
   
7. 
   Kris Dj. Barltrop i Diana Mak Noton. Bankovskie uchrejdeniya v razvivayushixsya stranax. Tom2. IER VB vashington D.S.
   
8. 
   Operatsii kommercheskix bankov i zarubejniy opit. Shirinskaya E.B., sokolinskaya I.E., M., Finansi i statistika. 1993.
   
9. 
   Osnovi denejnego obrasheniya i kredita. Polyakov V.P., Moskovkina L.A., M, Infra-M, 1995.
   
10. 
    Dj K. Van Xorn. “Osnovi upravleniya finansami” –M.: “Finansi i statistika”, 1997.