Маvzu: Qadimgi yunoniston tarixida polislarni tashkil topish sabablari

2.2 Yunon polisi ijtimoiy-siyosiy organizm sifatida

VI asr oxiriga kelib. Miloddan avvalgi e. qadimgi yunon sivilizatsiyasi asoslarini shakllantirishning uch yuz yillik davri tugadi
polis tizimining shakli. Bu qadimgi Sharq jamiyatlari va birlamchi davlat tuzilmalari tutgan yo`nalishdan farqli, yangi tarixiy taraqqiyot yo`li edi. Bu jarayonning umumiy natijasi Egey mintaqasi, Magna Gretsiya va Qora dengiz mintaqasida ijtimoiy-iqtisodiy tuzilmasi, siyosiy tashkiloti va ma’naviy qadriyatlar tizimiga ko‘ra ko‘proq yoki kamroq o‘xshash bo‘lgan bir necha yuzlab mayda davlat tuzilmalarining paydo bo‘lishi bo‘ldi. Aynan polis tizimi doirasida qadimgi yunonlar 5-4-asrlarda oʻz tarixining birinchi klassik davrini yaratdilar. Miloddan avvalgi e., jahon madaniyati xazinasini katta yutuqlar bilan saxiylik bilan boyitgan ajoyib madaniyat⁷.
Odatdagi yunon polisi mayda davlat boʻlib, uning hududini 2-3 kun ichida chetlab oʻtish mumkin boʻlgan, fuqarolari kam boʻlgan, koʻpchiligi bir-birini koʻrishdan tanigan; har birining kelib chiqishi va xatti-harakati ma'lum edi. Siyosat markazida qishloq aholisining bir qismi yashaydigan shahar, hunarmandlar, savdogarlar, xalq yig'ini to'plangan, eng hurmatli xudolarning ibodatxonalari joylashgan edi. Qoidaga ko'ra, shahar dengiz qirg'og'ida joylashgan bo'lib, ular orqali turli xil dengiz transporti va savdo operatsiyalari amalga oshirilgan savdo portlari va inshootlari mavjud edi. Shahar markazida, odatda, tepalikda, mudofaa devorlari bilan o'ralgan, shaharning asosiy xudolarining ibodatxonalari joylashgan va polis xazinasi saqlanadigan akropol qurilgan. Akropol yaqinida savdo maydoni tashkil etildi - agora, u erda faol ishbilarmonlik hayoti, umumiy tantanalar o'tkazildi, sport musobaqalari. Siyosat hududida bir nechta qishloq aholi punktlari mavjud edi, ammo umumiy boshqaruvga ega bo'lgan faqat bitta shahar markazi mavjud edi. Shuning uchun polis ko'pincha shahar-davlat sifatida ta'riflanadi.
Iqtisodiy tuzilma sifatida siyosat ko'p mehnat talab qiladigan tarmoqlarni, xususan uzumchilik, zaytunchilik, hunarmandchilik mahsulotlarining ko'p turlarini (kulolchilik, metall buyumlar) rivojlantirishni nazarda tutdi, buning uchun katta moliyaviy investitsiyalar, malakali ishchilar, ilg'or texnologiyalar kerak bo'ladi, lekin ular olib kelindi. muhim daromad. Politsiya iqtisodiyoti nafaqat o'z aholisining turmush tarzini ta'minladi, balki tovar muomalasiga kiritilishi mumkin bo'lgan mahsulot zaxiralarini ham yaratdi. Ko'pgina yunon shaharlarining qirg'oqbo'yi holati dengiz yo'llari bo'ylab faol almashinuv uchun qulay imkoniyatlar yaratdi.
Polis aholisining asosiy qismini erkin mayda dehqonlar va savdogarlar tashkil etgan. Qullar kam edi, lekin tovar-pul munosabatlarining mustahkamlanishi jarayonida ularning soni ortib bordi. VI asr oxiriga kelib. Miloddan avvalgi e. ko'pgina siyosatlarda siyosatning ijtimoiy tuzilishining o'zagi erkin fuqarolar jamoasi edi. Mahalliy aholidan tashqari, boshqa shaharlardagi yunonlar ham siyosatda bo'lishi mumkin edi, ammo ular fuqarolik huquqlariga ega emas edilar. Agar ular siyosatda uzoq vaqt o'rnashgan bo'lsa, unda ular meteklarning maxsus sinfiga, ya'ni hunarmandchilik va savdo bilan shug'ullanish huquqiga ega bo'lgan, ammo fuqarolik huquqlariga, shu jumladan sotib olish huquqiga ega bo'lmagan erkin rezidentlarga kiritilgan. xususiy mulkdagi yer. Er uchastkasiga egalik qilish fuqaroning siyosatdagi eng muhim huquqi, uning siyosat oldidagi majburiyatlarini bajarishining asosiy kafolati sifatida qaraldi.
Savdo munosabatlarining rivojlanishi tengsizlikni kuchaytirdi va ijtimoiy keskinlikni oshirishga xizmat qildi. Fuqarolar jamoasining birligini saqlab qolish, mulkiy nizolarni yumshatish uchun polis hokimiyati ba'zi choralarni ko'rdi: ular maksimal erni o'rnatdilar, dabdabaga qarshi qonunlar kiritdilar. Jamoatchilik fikri boylik to'plash bilan shug'ullanayotgan, bekorchi turmush tarzini olib borayotgan fuqarolarni qoraladi. O‘ziga munosib fuqaro sifatida e’tirof etildi: o‘z xo‘jaligini puxtalik bilan olib borgan, fuqarolik burchini jonbozlik bilan bajargan, o‘rtacha farovon dehqon namunali oila boshlig‘i, o‘z siyosatining mard himoyachisi edi.
Siyosat o'zining oliy ma'naviy qadriyatlar tizimini shakllantirdi, ular polis hayotining haqiqatlarini ifodaladi. Ushbu tizimning asosi fuqarolar yashaydigan polisning o'zi munosib insonning to'liq qonli, adolatli, axloqiy hayotini boshqarishi mumkin bo'lgan eng yaxshi qurilmaning timsolidir, degan asosiy g'oya edi. Ushbu asosiy tamoyilning ajralmas qismi shaxsiy erkinlik tushunchasi bo'lib, ularsiz munosib hayot mumkin emas. Erkinlikni yo'qotish hayotni yo'qotishdan ko'ra dahshatliroq jazodir. Shaxs erkinligi har qanday shaxs yoki guruhdan mustaqil bo'lish, kasb va xo'jalik faoliyatini tanlash qobiliyati, moddiy ta'minot huquqi va birinchi navbatda, yer uchastkasiga egalik qilish sifatida qabul qilingan.
Shuni ta'kidlash kerakki, yunonlar eng oliy qadriyat sifatida qabul qilgan fuqaro tushunchasi burchlarni tushunishni o'z ichiga oladi: siyosatni dushmandan himoya qilish, qiyin paytlarda shaharga yordam berish, hurmat qilish. otalar ziyoratgohlariga borish, qonunlar va saylangan hokimiyatlarga bo'ysunish - ularni erkin va ixtiyoriy ravishda amalga oshirish, har qanday majburlashdan tashqari.
Polis mentalitetining uzviy qismi o'z shahriga bo'lgan eng chuqur muhabbat edi. Zero, yunon to'laqonli fuqaro bo'lib, o'z tushunchalariga ko'ra, qanchalik kichik bo'lmasin, faqat o'z siyosatida erkin inson hayotini olib boradi. Agar u boshqa shahar-shtatga, hatto qo'shni shaharga ko'chib o'tsa, u fuqarolik huquqlari va ular bilan bog'liq imtiyozlardan mahrum bo'lib, huquqdan mahrum bo'lgan metekka aylanadi.
VIII - VI Gretsiyada rivojlangan ko'plab mayda davlat tuzilmalari orasida bir qator o'ziga xos xususiyatlari bilan ajralib turadigan ikki turdagi polis tizimi shakllangan. Yunon polisining bir turi qishloq xo'jaligi sifatida belgilanishi mumkin. U agrar sektorning ustunligi, tovar ishlab chiqarishning sust rivojlanganligi, qaram aholi mehnatidan keng foydalanish bilan tavsiflanadi. Bunday siyosatda hokimiyat, qoida tariqasida, oligarxiya tomonidan boshqarildi. (Sparta).
Yunon siyosatining yana bir turi intensiv fermer xo'jaliklari va tovar ishlab chiqarish rolini oshirishni, hunarmandchilik va savdoning yuqori ulushini, tovar-pul munosabatlarini, qul mehnatini joriy etishni va boshqaruvning demokratik shaklini o'rnatishni nazarda tutgan. (Afina)⁸.
Yunon siyosatining har bir turining shakllanishi, uning o'ziga xos xususiyatlarining tug'ilishi va kuchayishi ularning Gretsiyaning muayyan mintaqasining o'ziga xos tarixiy va geosiyosiy vaziyatida rivojlanishi bilan bog'liq edi.

XULOSA

Yunonlarning eng katta yutuqlari ko'p yo'nalishlarda namoyon bo'ldi, ammo shunga qaramay, siyosat kabi davlat shaklining yaratilishi qadimgi yunon sivilizatsiyasining noyob va takrorlanmas hodisasidir.
Aynan shu siyosat shahar hayotini yuqori darajada takomillashgan holda tashkil etdi, demokratiya (demokratik respublikalar) o'rnatildi va iqtisodiyot (savdo) rivojiga turtki bo'ldi, shuningdek, eng buyuk madaniyatni yaratishga yordam berdi. .
Ijtimoiy va iqtisodiy formatning o'ziga xos qiymatiga asoslangan shaharning eng qadimgi modellaridan biri antik siyosat edi. Aksariyat antik mualliflar uchun shahar-davlat odamlarning "umumiy manfaat"ga erishishini ta'minlaydigan ideal ijtimoiy-siyosiy shakl sifatida ko'rilgan.
Bugungi kunda esa qadimiy siyosat insoniyatga shaharsozlik va rejalashtirish faoliyatining aniq tajribasi sifatida emas, balki hech bo‘lmaganda ilhomlantiruvchi namuna sifatida xizmat qilishga qodir.
Tarixan shakllangan ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy shart-sharoitlarga ko'ra, Qadimgi Yunonistonning davlat tizimida siyosatning paydo bo'lishi juda muqarrar edi. Siyosatning da'vati hamma narsani jamoaviy, kollektivistik tamoyilga bo'ysundirib, jamiyatdagi yo'qolgan uyg'unlikni tiklash edi. Qadimgi yunonlarning siyosati qat'iy tartibga solinadigan Sparta jamiyatiga o'xshash astsetik va tekislovchi bo'lib chiqdi. Ammo inqiroz davrida bunday siyosat kuchli an'analar qo'rg'oni, odatiy turmush tarzini yo'q qilishga qarshi kurash sifatida qabul qilindi.
Polis qadimgi jamiyatning siyosiy va ijtimoiy tashkil etilishining asosiy shakli va butun qadimgi hayotning ajralmas belgisi edi. Aynan siyosatning tabiati yunon-rum sivilizatsiyasining o‘ziga xos o‘ziga xosligini tushuntiradi, siyosatning o‘zi esa bu sivilizatsiyaning butun tuzilmasini tashkil etuvchi asosiy element vazifasini bajaradi. Bu dunyo tarixidagi eng yorqin tsivilizatsiyalardan biri ekanligi ajablanarli emas.
Politsiyaning to‘rt asrlik tarixida qadimgi yunonlar mehnat va tabiiy resurslardan tejamkor foydalanishga asoslangan oqilona iqtisodiy tizimni, fuqarolik jamiyati tuzilmasini, respublika tuzilmasi bo‘lgan polis tashkilotini va ulkan madaniyatga ega bo‘lgan yuksak madaniyatni yaratdilar. Rim va jahon madaniyatining rivojlanishiga ta'siri. Qadimgi yunon tsivilizatsiyasining bu yutuqlari jahon tarixiy jarayonini boyitdi, Rim hukmronligi davrida O'rta er dengizi xalqlarining keyingi rivojlanishi uchun asos bo'lib xizmat qildi, bu nafaqat ushbu taraqqiyotni oziqlantiribgina qolmay, balki qadimgi yunonlarning bir qator yutuqlarini ham kiritdi. zamonaviy tsivilizatsiya tuzilishi uning organik va ajralmas qismi sifatida.
Mening sub'ektiv fikrimcha, ba'zi dunyo davlatlari, shu jumladan Rossiya ham Arxaik Gretsiya inqiroziga o'xshash inqirozni boshdan kechirmoqda. Sinovdan o‘tgan chiqish yo‘li – polis hamjihatligi va haqiqiy demokratiyani asos qilib olsak, balki jamiyat hayotining barcha jabhalarida o‘z namunamiz bilan keyingi avlodlarga ham tinch yo‘l bilan misli ko‘rilmagan cho‘qqilarni zabt etar edik.