Mavzu: Raqamli texnikaning asosiy elementlari

ANDIJON MASHINASOZLIK INSTITUTI

• ANDIJON MASHINASOZLIK INSTITUTI
• ELEKTROTEXNIKA FAKULTETI
• EEE YO’NALISH 335-GURUH TALABASI
• ABDUJALILOV MIRZOTOLIBJONNING
• RAQAMLI VA DASTURIY BOSHQARISH FANIDAN TAYYORLAGA
• MUSTAQIL ISHI.

Mavzu:Raqamli texnikaning asosiy elementlari.

Reja:

• Raqamli qurilmalar
• Mantiqiy elementlar
• Sanoq sistemalarini o’zgartiruvchi qurilmalar

Har qanday raqamli qurilmalarning eng oddiydan eng murakkablarigacha har doim bir xil tamoyilda ish olib boradi (5.1-chizma). U kirish signalini qabul qiladi, ularga ishlov berishni bajaradi, uzatadi, saqlaydi va chiqish signallarini hosil qiladi. Shu bilan bir qatorda, kirishdagi signalning har qanday о‘zgarishi chiqishdagi signalni darxol va albatta о‘zgarishiga olib kelishi shart emas. Qurilmaning bunga javoban eʻtibori juda murakkab bо‘lishi mumkin, vaqt bо‘yicha qoldirilgan, payqab bо‘lmaydigan, lekin mohiyati bu bilan о‘zgarib qolmaydi. Misol tariqasida keltirilgan sxemada kirish signali sifatida boshqa raqamli qurilmalarning chiqishlari, о‘chirib yoquvchi moslama yoki fizik kattaliklar datchigi bо‘lishi mumkin.

• Har qanday raqamli qurilmalarning eng oddiydan eng murakkablarigacha har doim bir xil tamoyilda ish olib boradi (5.1-chizma). U kirish signalini qabul qiladi, ularga ishlov berishni bajaradi, uzatadi, saqlaydi va chiqish signallarini hosil qiladi. Shu bilan bir qatorda, kirishdagi signalning har qanday о‘zgarishi chiqishdagi signalni darxol va albatta о‘zgarishiga olib kelishi shart emas. Qurilmaning bunga javoban eʻtibori juda murakkab bо‘lishi mumkin, vaqt bо‘yicha qoldirilgan, payqab bо‘lmaydigan, lekin mohiyati bu bilan о‘zgarib qolmaydi. Misol tariqasida keltirilgan sxemada kirish signali sifatida boshqa raqamli qurilmalarning chiqishlari, о‘chirib yoquvchi moslama yoki fizik kattaliklar datchigi bо‘lishi mumkin.

Avtomatikada murakkablik darajasidan qat’i nazar, har qanday boshqaruv tizimini ma’lum ketma-ketlikdagi oddiy mantiqiy amallar(operatsiyalar) ko‘rinishida ifodalash mumkin. Mantiqiy amallami bajarish uchun mo'ljallangan elementlarga mantiqiy elementlar deyiladi Mantiqiy elementlar turli xildagi elektr sxemalarida har xil texnik vositalar: rele-kontaktli elektrik elementlar, kontaktsiz elementlar, pnevmatik, gidravlik asboblar va boshqalar ishtirokida tuziladi.
Mantiqiy elementlar boshkaruv ob’ektining xolatini unga kelaetgan signallar ko‘rinishiga qarab, berilgan mantiqiy shartlar asosida diskret (sakrab) o‘zgartira oladigan moslamalar xisoblanadi. Sistema funksiyasini belgilab beradigan bunday shartlar mantiqiy boshqaruv algoritmi deyiladi. Mantiqiy ABS dan foydalanilgan har qanday xolatda ob’ektning holati uning ijrochi organlarini ulash yoki o‘chirish yo‘li bilan sakrab o'zgaradi. YA’ni har qanday mantiqiy element aniq bir mantiqiy amalni bajarish barobarida faqatgina ikkita xolatda bo‘lishi mumkin: "nol” - agarda ob’ekt tarmoqqa ulanmagan bo‘lsa (signal yo‘k). "bir"- agar ob’ekt tarmoqqa ulangan bo‘lsa (signal bor).