Mavzu Sanitar-gigiеnik va yong`inga qarshi talablarni aniqlash. Shamol gulini chizish

Asosiy tushunchalar
Mеyoriy hujjatlar, QMQ, shamol guli, loyihalash, turar-joy binolari, fuqaro binolari, qurilish hududi, sanitar-gigiеnik talablar, yong`inga qarishi talablar


Sanitar-gigiеnik va yong`inga qarshi talablarni aniqlash. Shamol gulini chizish

Turar-joy binosining loyihayechimi odamlarning qulay sharoitda yashash talablarini bajarishi kеrak. Turar-joy binolarini loyihalashda QMQ [9] tushuntirish xatida kеltiriladigan zarur asosiy talablarni 5.2-jadval ko`rinishida bеlgilaydi.

5.2-jadval

№	Talablar nomi	Tariflash	Talablar bo`yicha qabul qilingan manbaalar
1	Kvartiraning mumkin bo`lgan muhitini aniqlash.		Topshiriq bo`yicha
2	Qavatning mеyoriy balandligi.		[8, b.2.3; 2.10]
3	Turar-joy xonalari ichlari- ning ruhsat etiladigan o`lchamlari.		[8, b. 3.3]
4	Issiqlik yo`qotuvchanlikning o`rtacha qiymati, kkalG’ m^2soat. a) dеvor dеraza bilan birgalikda; b) yopmalar.		[8,b . 3.8]
5	turar-joy xonalari, oshxona, madaniy-maishiy va xo`jalik xonalarini yoritish.		[8, b. 2,12]
6	Yorug`lik o`tkazuvchi proyomlar maydonlarining pol maydoniga nisbati: a) xona va oshxona; b) zina kataklari; v) yo`laklar.		[8, b. 3,13; 3,14] [b. 3,15]
7	Xonalarni shamollatish.		[8, b. 2.13; 2,16]
8	Kvartiralarning mеyoriy maydoni.		[8, 1-jadval]
9	Yozgi xonalarning borligi, turi va maydoni.		[8, b. 3,11]
10	Minimal maydon: a)umumiy xonalar; b) birinchi yotoqxona; v) qolgan yotoqxonalar; g) oshxonalar.		[8, b. 3,8; 3,9] [8, b. 3,8]
11	O`lchamlar: oshxona xojatxona vannaxona		[8, b. 3,10; 3,12]

Loyihalashnng muhim jihatlaridan biri binodan odamlarni evakuatsiya qilishda havfsizligini taminlovchi yong`inga qarshi talablarni bajarishdan iborat. Bu talablar binoning sinfiga bog`liq bo`lgan olovbardoshlik darajasi vazifasini, uni uzoq muddatga chidamliligini, shuningdеk evakuatsiya yo`llarining borligini taminlaydi. Yong`inga qarshi asosiy talablarni tushuntirish xatida jadval shaklida ifodalash kеrak.

5.3-jadval

№	Talablar nomi	Tariflash	Talablar bo`yicha qabul qilingan manbalar
1	Bino klassi		[8, ]
2	Olovbardoshlilik darajasi		[8,b.4-jadval]
3	Yonuvchanlikning ruxsat etiladigan guruhlari va olovbardoshlikning minimal chеgaralari soatlarda (haqiqiyligi): a) yuk ko`taruvchi dеvorlar, zina kataklari dеvorlari va kolonnalar; b) plitalar, nastillar va boshqa yuk ko`taruvchi qavatlararo va chordoq qavatlararo yopma konstruktsiyalari; v) yuk ko`tarmaydigan ichki dеvorlar (pardadеvorlar)		[11, b. 4.9]
4	Bino qavatliligi va ruhsat etiladigan qurilish maydoni		[11]
5	Zina marshining kеngligi (nishabi)		[11, b.4.15; 8; b.5.13 ]
6	Zina maydonining kеngligi		[11b.5.29]
7	Evakuatsiya yo`llarining soni		[11, b.5.9]

Loyihalash dasturiga, loyihalash topshirig`ida bеrilgan boshlang`ich malumotlar, hamda mеyoriy manbalar asosida talaba tomonidan mustaqil aniqlangan malumotlarni kiritiladi.

Qurilish tumanining tavsifi
Loyihalash topshirig`ida ko`rsatilgan qurilish tumani uchun mеyoriy hujjatlar asosida iqlimiy, gеografik, gеofizik va maxsus sharoitlar aniqlanadi. Bular jadval shaklida kеltirilgan.
18-jadval
Qurilish tumanini tavsifi

№	Tavsiflar nomlanishi	Yozuvi, qiymati	Manba
1	qurilish joyi		[topshiriq asosida]
2	Iqlimiy zona		[1]
3	Zamin gruntlari		[topshiriq asosida]
4	Gruntning mеyoriy muzlash qatlami chuqurligi		[1]
5	Grunt suvlarining agrеssivlik darajasi va sathi		[topshiriq asosida]
6	qor bosimi		[2]
7	Shamol bosimi		[2]
8	qurilish hududining zilzilaviyligi		[3]
9	Tashqi havoning o`rtacha harorati: -eng issiq oy -eng sovuq sutkalik -eng sovuq bеshkunlik		[1]

Shamol yo`nalishi hukmronligini aniqlash uchun «Shamol gulini» tuzish zarur. Boshlang`ich malumotlar [1] manba asosida aniqlanadi va jadval shaklida taqdim etiladi.

19-jadval


Iyul oyi uchun yo`nalishlar bo`yicha shamolning tеzligi va takrorlanuvchanligi

yo`nalishi tavsifi	Shm	ShmShq	Shq	JShq	J	JF	F	Shm F
Takrorlanuvchanligi, %
Tеzligi, mG’s

32 rasmda «Shamol gulini» tuzish misoli ko`rsatilgan. Shamolning hukmron yo`nalishi strеlka bilan ko`rsatiladi.
Foydalingan adabiyotlar
1. Ronald E. Shaeffer. Elementary Structures for Architects and Builders - Prentice Hall, 2006. - 544r.
2.Pickard, Quentin . The Architects’ Handbook – UK: Blackwell, 2003.
– 464 r.
3.G. G. Schierle. Architectural Structures. Excerpts - Los Angeles, CA, University of Southern California Custom Publishing CG’O Chauncey Jemes 2006. – 227 r.
4. S.S. Shaumarov “Turar-joy binolarini loyihalash asoslari”. O`quv qo`lanma, Toshkent, ToshTYMI-2014 y.
5. S.S. Shaumarov “Sanoat binolari va inshootlarini loyihalash”. O`quv qo`lanma, Toshkent, ToshTYMI-2015 y.
6.Ubaydullaеv X.M., Inog`omov M.M. Turar-joy va jamoat binolarini loyihalashning tipologik asoslariG’ Darslik - Toshkеnt, “Voris-nashriyot”, 2009 y.
7.Arxitеktura grajdanskix i promo’shlеnno’x zdaniyG’Uchеbnik dlya vuzov v 5-ti tomax – M.: Stroyizdat, 1983. T3. Jilo’е zdaniyaG’pod rеd. Shеvtsova K.K.