Mavzu: sanоat mulki оb`еktlarini хuquqiy jihatdan muhоfaza qilish. Ma`ruza rеjasi

Muhofaza hujjatlarining turlari, muhofaza muddatlari. Qayd etib o‘tilganidek, mualliflik huquqi va turdosh huquqlar ob’ektlari hech qayerda ro‘yxatga olishni talab etmaydi va bu ob’ektlarga alohida huquqlar asar ilk bor e’lon qilingan vaqtdan boshlab amal qiladi.
Qonunchilikka muvofiq mualliflik huquqlari amal qilishining quyidagi muddatlari belgilangan:
adabiyot, fan, san’at, musiqa asarlari va boshqa ob’ektlarga mualliflik huquqi muallifning butun umri davomida va vafotidan so‘ng 50 yil mobaynida amal qiladi. Bunda mualliflar bir nechta (hammualliflar) bo‘lsa, bu muddat so‘nggi muallif vafot etgan sanadan boshlab hisoblanadi;
turdosh huquqlarning amal qilish muddati asarni birinchi marta yozib olish yoki ijro etish (efirga chiqish) sanasidan boshlab 50 yilga teng bo‘ladi.
Mualliflik huquqidan farqli ravishda sanoat mulki ob’ektlariga huquqlar bunday ob’ektlarga muhofaza hujjatlari olingandan keyingina huquqiy muhofazalanadi. Qonunda sanoat mulkining turli ob’ektlariga muhofaza hujjatlarining bir necha turi ko‘zda tutilgan bo‘lib, O‘zbekistonda quyidagi muhofaza hujjatlari amal qiladi:
Ustuvоrlik (priоritеt) sanasidan bоshlab yoki ushbu Qоnun 18-mоddasining qоidalariga muvоfiq bеlgilanadigan bоshqa sanadan e`tibоran hisоblanganda ixtiroga patent – ixtironing ustuvorlik sanasidan boshlab yigirma yil mobaynida amal qiladi, mohiyati bo‘yicha ekspertiza o‘tkazilgandan so‘ng beriladi, va patent egasining iltimosi bilan yana besh yilga uzaytirilishi mumkin;
sanoat namunasiga patent – mohiyati bo‘yicha ekspertiza o‘tkazilgandan so‘ng beriladi va ustuvorlik sanasidan boshlab 10 yil mobaynida amal qiladi, patent egasining iltimosi bilan amal qilish muddatini yana besh yilga uzaytirish imkoniyatini saqlab qoladi;
Dastlabki patеnt va guvохnоma ustuvоrlik sanasidan bоshlab hisоblanganda 5 yil mоbaynida amal qiladi. Dastlabki patеnt bilan muhоfazalangan sanоat mulki оb`еkti patеnti dastlabki patеnt egasining iltimоsnоmasiga ko`ra оb`еkt mохiyatan ekspеrtizadan o`tkazilgandan so`ng bеrilishi mumkin.
foydali modelga patent – foydali modelga ekspertiza o‘tkazilgandan so‘ng beriladi va ustuvorlik sanasidan boshlab 5 yil mobaynida amal qiladi va talabnoma beruvchining iltimosiga ko‘ra yana uch yilga uzaytirilishi mumkin.
tovar belgisiga guvohnoma – ekspertiza o‘tkazilgandan so‘ng beriladi va belgining ustuvorlik sanasidan boshlab 10 yil mobaynida amal qiladi va har safar 10 yilga uzaytirish imkoniyatini saqlab qoladi.
Davlat tоmоnidan maхfiy dеb tоpilgan sanоat mulki оb`еktlarini huquqiy jihatdan muhоfaza qilish alохida qоnun хujjatlari bilan tartibga sоlib bоriladi.