Mavzu: Savistkiy nomidagi Qoraqalpog’iston davlat muzeyiga sayohat

101-guruh talabasi Xabibullayeva Moxinur
Mavzu:Savistkiy nomidagi Qoraqalpog’iston davlat muzeyiga sayohat
Igor Vitalyevich Savitskiy — sovet rassomi, ta’mirchi, etnograf, san’atshunos, O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan san’at arbobi, Qoraqalpog‘iston xalq artisti, Nukus san’at muzeyi tashkilotchisi va birinchi direktori (“O‘rta Osiyoning Tretyakov” muzeyi), O‘rta Osiyoda rus madaniyatining birinchi jonbozlaridan.Igor Vitalyevich Savitskiy 1915 yil huquqshunoslar oilasida tug‘ilgan. Uning otasining kelib chiqishi (dodasi polyaklar oilasidan, buvisi yahudiylardan kelib chiqqan) polyak va yahudiylardan bo‘lgan. Onasi tarafdan dodasi - Timofey Dmitriyevich Florinskiy taniqli rus slavyanshunosi, Kiyev universiteti professori, Rossiya Fanlar Akademiyasining muxbir-a’zosi, ko‘plab kitoblar muallifi bo‘lib, o‘zining ilmiy maktabini yaratgan.
1941 yil u Surikov nomidagi Moskva davlat universitetiga o‘qishga 1946 yilning dekabrida Igor Vitalyevich Surikov nomidagi grafika institutini “ofort” mutaxassisligi bo‘yicha yakunlaydi (diplom sanasi: 3.XII.1946).
1950 yil T. A. Jdankoning taklifi bilan O‘rta Osiyoga, to‘g‘rirog‘i, T. A. Jdanko rahbarligi ostidagi va Sergey Pavlovich Tolstov yetakchiligidagi SSSR FA Xorazm Arxeologo-Etnografik Ekspeditsiya tarkibida Qoraqalpog‘istonga kelib, qoraqalpoqcha xalq-hunarmandchilik san’ati buyumlarini o‘rganadi va jamlaydi.
Ekspeditsiyada ishlash davrida uzviy rassomchilik majburiyatlari bilan birga, Savitskiy xalq-hunarmandchilik san’ati buyumlarini to‘plash maqsadida Qoraqalpog‘iston ovullari bo‘ylab safarlar uyushtiradi. Bu faoliyat uni shu qadar o‘ziga jalb qildiki, u barchaga kam tanish bo‘lgan, sahroning o‘rtasida, Amudaryoning quyi qismida joylashgan kam aholili qoraqalpoq san’ati bilan jiddiy qiziqa boshlaydi.
1950 yil Igor Vitalyevich butunlay Qoraqalpog‘istonga ko‘chib kelib, o‘zini qoraqalpoqlarning arxologik tadqiqaotlari va etnografiyasiga bag‘ishlaydi. Keyinroq, zamonaviy san’at asarlarini to‘plash bilan qiziqib, bu buyumlar natijada, Nukus nomidagi san’at muzeyining asosiga aylanadi. Odamlarning fikrika ko‘ra, u mahoratli to‘plovchi bo‘lgan.
1956 yildan Qoraqalpoq sanoat va madaniyat ilmiy-tadqiqiy institutining amaliy san’at bo‘limi ilmiy xodimi bo‘lgan, 1957 yildan tashkilot Majmuiy ilmiy-tadqiqot institut nomini olgan. 1959 yildan I. V. Savitskiy O‘zbekiston FA tarix, til va adabiyot institutining Qoraqalpog‘iston filialida ishlaydi, kechroq, Qoraqalpog‘iston tarix-o‘lkashunoslik muzeyida faoliyat yuritadi.
Uning maqsadi kichik Tretyakov muzeylarining tartibini takrorlamagan holda o‘ziga xos muzey yaratish bo‘lgan. Mahalliy hukumatning ishonch krediti asosida, Savitskiy 10-15 yil ichida muzey kolleksiyasini to‘playdi.
1966 yil Igor Vitalyevich Savitskiy umuman o‘zgacha muzey tashkil etadi. Unda Volkovning suratlari yorqin ranglarda tovlanardi. Ushbu yangi san’at turi avangard nomini oldi.
U tomonidan to‘plangan muzey kolleksiyasi sotsialistik realizmning san’at nazariyasini rad etib, post-avangard maktabi rassomlarini hayotga qaytaradi.
Birgina shaxs tufaydi, butun bir davr qutqariladi. 50.000 dan ziyod buyumlar muzey kolleksiyasini to‘ldirdi - sovet tasviriy san’at davrining avangard va post-avangard asarlari, qimmatbaho arxiv ma’lumotlari (fotosuratlar, hujjatlar, rassomlarning xotiralari).
S avitskiy muzeyi madaniyat o‘chog‘i aylanib, Qoraqalpoq ziyolilarini o‘ziga jalb qildi. Muzey va uni yaratgan shaxs ushbu hududning madaniyat ravnaqida katta ahamiyat kasb etadi. Savitskiyning “nukus davri” qoraqalpoq san’ati ravnaqining eng gullagan pallasiga to‘g‘ri kelgan desak, mubolag‘a bo‘lmaydi. U, shuningdek, yosh qoraqalpoq rassomlariga ularning Moskva va Toshkentdagi izdoshlari 1920-1930 yillar qaysi yo‘lni bosib o‘tganligini ko‘rsatmoqchi bo‘lgan.

(«Cho'l taqiqlanadi san'at") Amerika hujjatli film «harom san'at sahrosidagi" 2010 dunyo galasi. Butundunyo bo'ylab Hollywood film ustalari bor deyarliyarim asr davomida, ikkinchi eng yuqori chiqdi, Markaziy Osiyo, qumlarni yo'qolgan muzey hikoya(dunyoda!) To'plam 20-asrning Rossiyaavangardining tomonidan rasmlarni to’plagan Nukusshahridagi Savitskiy nomidagi muzey hisoblanadi.

I.V.Savitskiy nomidagi Qoraqalpog‘iston davlatsan'at muzeyi - respublikadagi yirik muzeylardan; Nukus shahrida 1966 yilda tashkil topgan, 1984 yildan N.V.Savitskiy nomi bilan ataladi. MuzeygaI.Savitskiyning sa'y-harakati va u to‘plaganqoraqalpoq xalq amaliy san'ati asarlari negizida asossolingan. Muzeyning umumiy maydoni 6,9 mingkv.m. Muzey xalq amaliy san'ati, qadimiy va o‘rtaasrlar Xorazm san'ati, 1920-30-yillar o‘zbek va rustasviriy san'ati, qoraqalpoq zamonaviy rang-tasviriva haykaltaroshligi, ilmiy-ma'rifiy bo‘limlar, kutubxona (10 ming dona asar), fond hamdata'mirlash usta-xonasiga ega. Fondida 85 mingdanortiq eksponat mavjud (2004). («Cho'l taqiqlanadisan'at") Amerika hujjatli film «harom san'atsahrosidagi" 2010 dunyo galasi. Butun dunyobo'ylab Hollywood film ustalari deyarli bor yarimasr davomida, ikkinchi eng yuqori chiqdi, MarkaziyOsiyo, qumlarni yo'qolgan muzey hikoya (dunyoda!) To'plam 20-asrning Rossiya avangardiningtomonidan rasmlarni Nukus shahridagi Savitskiynomidagi muzey hisoblanadi.
Muzey eksponatlari monografiya (etyud, chizgidantortib to yetuk asarlar) tartibida to‘plangani bilanham qimmatlidir. Yana muzeyning o‘ziga xosligieksponatlarning zich joylanishi, ekspozitsiyalardato‘plamni to‘laqonli namoyishiga erishganidadir.Muzey san'at asarlarini to‘plash, targ‘ib etish, kataloglar chop etish, ko‘rgazmalar tashkil qilishbilan shug‘ullanadi.