Mavzu: Shevalarning leksik va leksikografik xususiyatlari

O‘zbek shevalariga xos so‘zlarni jargon va argolardan farqlash lozim, dialektal so‘zlar shevaning barcha vakillari uchun tushunarli bo‘ladi. Jargonlar va argolar esa dialektal xarakterga ega bo‘lmaydi, balki ma’lum ijtimoiy guruh yoki bir toifa kishilar uchungina tushunarli bo‘ladi. Masalan, savdogarlar tilida dollar o‘rnida ko‘ki, yallachilar tilida to‘y o‘rnida otar, pul o‘rnida yakan so‘zi qo‘llanadiki, ular ijtimoiy dialektga oiddir. O‘zbek shevalari leksik jihatdan boy bo‘lib, uni yozma ifodalash masalasi lug‘atchilik deyiladi. Uning xalqaro termini leksikografiyadir. Bu soha o‘zbek tilshunosligida endigina rivojlanmoqda. O‘zbek shevalarining lug‘atlarini tuzish murakkab ish bo‘lib, u shevalarning o‘rganilishi bilan baravar olib borilmoqda.

O‘zbek shevalariga xos so‘zlarni jargon va argolardan farqlash lozim, dialektal so‘zlar shevaning barcha vakillari uchun tushunarli bo‘ladi. Jargonlar va argolar esa dialektal xarakterga ega bo‘lmaydi, balki ma’lum ijtimoiy guruh yoki bir toifa kishilar uchungina tushunarli bo‘ladi. Masalan, savdogarlar tilida dollar o‘rnida ko‘ki, yallachilar tilida to‘y o‘rnida otar, pul o‘rnida yakan so‘zi qo‘llanadiki, ular ijtimoiy dialektga oiddir. O‘zbek shevalari leksik jihatdan boy bo‘lib, uni yozma ifodalash masalasi lug‘atchilik deyiladi. Uning xalqaro termini leksikografiyadir. Bu soha o‘zbek tilshunosligida endigina rivojlanmoqda. O‘zbek shevalarining lug‘atlarini tuzish murakkab ish bo‘lib, u shevalarning o‘rganilishi bilan baravar olib borilmoqda.

O‘zbek shevalarining zamonaviy leksik qatlamlari

O‘zbek shevalarining zamonaviy leksik qatlamlari

1. Ovqat nomlari: bo‘rsiq (mog‘orlab qolgan non), nishכּnlכּ, singcha (qizarib, singib pishgan non), jutum (yeyish mumkin bo‘lgan narsa), piyova, כּsh, laxcha toppa, g‘ilvindi / juqma, chalop singarilar.