MAVZU:
Shina turlari va portlari; Zamonaviy protsessorlar
va ularning ishlash prinsipi.
Shina
turlari va portlar
Kompyuterning ichki va tashqi portlari
Axborot texnologiyalarida port – bu yuborilayotgan va
qabul qilinayotgan
axborotlar o`rtasidagi bog`lanishni tashkil etadi (mantiqiy yoki fizik).Odatda
quyidagilar:
Qurilmali (apparatli) portlar – bu asosan kompyuterning fizik qurilmasi bo`lib u
asosan vilka yoki kabel yordamida kompyuterga bog`lanadi.Ularga quyidagilar
kiradi:
Parallel port
, Davomli port, USB, PATA/SATA, IEEE 1384 (FireWire),
PS/2
Kiritish-
chiqarish porti
– mikroprotsessorlarda (masalan Intel) qurilmalar
yordamida ma`lumotlar almashish imkonini beradi. Kiritish- chiqarish porti
dasturga ma`lumotlar berish va uni almashishni tashkil etadi. Tarmoqli port – TCP
va UDP protokol parametrlari bo`lib u IP formatidagi ma`lumotlar
paketi
qo`llanilishini aniqlaydi.
Kompyuterning tashqi qurilmalari- bilan
axborot almashishi jarayonini
,
kopmyuterning tashqi interfeysi tashkil qiladi. Tashqi interfeys tashqi
portlar,
shinalar
, kopmyuterlar birlashmasi va tashqi qurilmalar jamlamasidan
iborat bo’ladi. Asosan kopmyuter va tashqi qurilmalarni bir-biriga bog’lashda
shinalardan foydalaniladi. Kopmyuterga printer, scaner,
sichqoncha
, klaviatura va
shunga o’xshash qurilmalarning kompyuterga ulanishi tashqi interfeysga
misol
bo’ladi. Tashqi interfeysni amalga oshirish uchun unga
apparat va dasturiy
ta’minot: tashqi qurilmani boshqaruvchisi (controller)
va controller ni
boshqaruvchi maxsus dastur, drayver (driver) kerak bo’ladi. Har
qanday
kopmyuterda tashqi
interfeys bir qancha
portlar
, jumladan, LPT, PS/2, COM, USB,
… kabilar orqali amalga oshiriladi. Har bir portning o’ziga yarasha vazifasi bor.
