Мавзу: Ўсимликларнинг минерал озиқланиши

Моддаларнинг (ёки ионларнинг) градиентга асосан оддий диффузияланиш йўли билан ёки ташувчилик вазифасини бажарувчи махсус оқсиллар иштирокида ўтишига суст транспорт (ташиш) дейилади ва ташқи шароитда ионларнинг концентрацияси ҳужайрадан кўп бўлганда амалга ошади. Фаол транспорт моддаларнинг мембрана орқали ташилиши градиентга қарама-қарши содир бўлади. Бунда ҳужайра моддаларининг концентрацияси ташқи шароитдагига нисбатан бир неча баровар кўп бўлганлиги сабабли ионларнинг мембрана орқали ташилиши давом этади.

• Моддаларнинг (ёки ионларнинг) градиентга асосан оддий диффузияланиш йўли билан ёки ташувчилик вазифасини бажарувчи махсус оқсиллар иштирокида ўтишига суст транспорт (ташиш) дейилади ва ташқи шароитда ионларнинг концентрацияси ҳужайрадан кўп бўлганда амалга ошади. Фаол транспорт моддаларнинг мембрана орқали ташилиши градиентга қарама-қарши содир бўлади. Бунда ҳужайра моддаларининг концентрацияси ташқи шароитдагига нисбатан бир неча баровар кўп бўлганлиги сабабли ионларнинг мембрана орқали ташилиши давом этади.

Минерал элементларнинг радиал транспорти икки хил йўл билан содир бўлади: 1) апопласт; 2) симпласт.

• Минерал элементларнинг радиал транспорти икки хил йўл билан содир бўлади: 1) апопласт; 2) симпласт.
• Апопласт ҳаракатда ҳужайранинг пўстига диффузия ва алмашинув адсорбцияси билан тўпланган ионлар эритманинг градиенти асосида ҳаракат қилади ва у сув ёрдамида тезлашади. Пўстдан–пўстга адсорбцияланиш йўли билан ионларнинг сўрилиши илдизнинг ички эндодерма қаватигача давом этади ва цитоплазмага ўтгач симпласт йўли билан ҳаракат қилади.

Симпласт ҳаракат минерал моддалар транспортининг асосий йўли бўлиб, цитоплазмага ўтган моддалар цитоплазманинг ҳаракати ва цитоплазматик тўр каналлари орқали ҳужайрадан–ҳужайрага плазмодесмалар ёрдамида ўтади. Бу ҳаракат натижасида озиқ моддалар трахеид ва кселима найларига ўтказилади. Бу найлардаги ширалар транспирация кучи ва илдиз босими асосида ўсимликнинг бошқа қисмларига тарқалади.

• Симпласт ҳаракат минерал моддалар транспортининг асосий йўли бўлиб, цитоплазмага ўтган моддалар цитоплазманинг ҳаракати ва цитоплазматик тўр каналлари орқали ҳужайрадан–ҳужайрага плазмодесмалар ёрдамида ўтади. Бу ҳаракат натижасида озиқ моддалар трахеид ва кселима найларига ўтказилади. Бу найлардаги ширалар транспирация кучи ва илдиз босими асосида ўсимликнинг бошқа қисмларига тарқалади.