Мавзу: синтаксис ща=ида умумий маълумот

умумийлик фарқлар

1.1.Эркак кишининг исмиҚқ.к. Салим оти Қнинг

1.2.Қиз бола исмиҚқ.к. Мунира отиҚнинг
Ситора оти Қнинг

1.3. шахс бирлик киш.олм. мен олмошиҚнинг

1.4. шахс кўплик киш.олм. биз олмошиҚнинг

1.5.сифатҚқ.к. Қизил сифати Қнинг

1.6.Ҳ.номиҚқ.к. Яшаш ҳарак.номиҚнинг

Фарқларни эътибордан соқит қилиб, олинган умумийлик асосида ЛСҚнинг биринчи (тобе) аъзосини тиклаймиз. Нисбий умумийликларни яна бирлаштириб, қуйидаги

[исм^қ.к. Қ ...
тикланади.
Сўз бирикмаларининг иккинчи узвидаги фарқлар ва умумийликларни ҳам шу асосда аниқлаймиз:

умумийликлар фарқлар

2.1.Ўқув воситаси отиҚIII ш.э.қ. китоб отиҚим

2.2.Ёзиш мумкин бўлган нарса отиҚIII ш.э.қ. дафтар отиҚи
2.3.Ранг сифати Қ III ш. э.қ. қизил сифатиҚи
2.4.Мавҳум от Қ III ш. э.қ. завқ отиҚи
2.5.Жой оти Қ I ш. э.қ. уй отиҚимиз
2.6.Ёзув қуроли Қ III ш. э.қ. ручка отиҚси

Бу аъзода ҳам фарқларни четлаштириб, умумий белгиларни олиб қоламиз. Натижада

...Қисм^э.қ.]
умумийлиги аниқланади. Ҳар иккала аъзони бирлаштириш натижасида [исм^қ.к. Қисм ^э.қ.] умумийлиги тикланади. Бу умумийлик ЛСҚ бўлиб, ғиштларнинг оғирлиги, зичлиги, ранг-туси каби белгилар ғишт қолипига дахлсиз бўлганлиги каби, сўз бирикмаларидан четлаштирилган мазкур фарқлар ҳам ЛСҚга алоқадор эмас.
ЛСҚнинг шаклий томони. ЛСҚ моҳиятан риёзий тенгламага ўхшайди ва у бутунлик сифатида тенглик белгисидан чап ҳамда ўнг томонлардан иборат бўлади.
Юқорида мисол сифатида келтирилган [исм^қ.к.Қисм^э.қ.қ қаратувчи-қаралмиш] ЛСҚси ҳам икки - исм^қ.к.Қисм^э.қ. ва қаратувчи-қаралмиш қисмларидан ташкил топган.
ЛСҚнинг чап, яъни исм^қ.к.Қисм^э.қ. қисми унинг шаклини ташкил этади.
ЛСҚнинг шаклий томони умумийлик хусусиятига эга. Чунки у нутқда воқеланган чексиз бирикмаларнинг энг умумий моддийлигининг синтезидир. У умумий шакл экан, унинг хусусий шакли сифатида нутқий сўз бирикмалари намоён бўлади. Демак, хусусий шакл деганда моддий шаклда - сўзлар ва қўшимчалар воситасида ифодаланган ўқилиши, ёзилиши, айтилиши, эшитилиш мумкин бўлган шакл тушунилади.