Mavzu: Sof monopoliyaning shakllanishi Reja: Kirish Asosiy qism

4-rasm. Monopol tovar narxiga soliqning ta’siri.

Natijada chizig’i chekli daromad chizig’ini, yangi nuqtada kesib o’tadi. Biz soliqga tortilmagan vaqtdagi ishlab chiqarish hajmi va narx ni va soliqga tortilgandan keyingi ishlab chiqarish hajmi va narx larni olamiz.

CHekli xarajat chizig’ini yuqoriga siljishi ishlab chiqarish hajmini dan gacha pasaytiradi, narxni dan ga ko’taradi. 5-rasmdagi grafikdan ko’rinib turibdiki, narxning o’sishi soliq miqdoridan katta .

Buning sababi, monopol bozorda narxning chekli xarajatga nisbati talabning elastikligiga bog’liq.

,
Masalan, bo’lsa, monopol narx formulasiga ko’ra, soliq 1 ga teng bo’lganda,narx soliq miqdoriga nisbatan ikki barobar ortadi.

Xulosa

Yuqorida ko’rib chiqqan, raqobatlashgan bozorda iste’molchi va ishlab chiqaruvchilarning ortiqchaliklari o’zining maksimal qiymatiga erishadi. Monopol raqobatlashgan bozorning samarali yoki samarasiz ekanligini tahlil qilish uchun raqobatlashgan va monopol raqobatlashgan bozorlarning uzoq muddatli oraliqdagi muvozanat holatlarini taqqoslaymiz. Raqobatlashgan va monopol raqobatlashgan bozorlarning uzoq muddatli oraliqdagi muvozanat holatlari kuzatiladi.

Monopoliya shunday bozorki, bunda bitta sotuvchi, xaridorlar esa kop. Shuning uchun bunday bozorga boshqa ishlab chiqaruvchiiarning, sotuvchilarning kirishi qiyin yoki umuman kira olmaydi.

Monopoliya — bozorda hukmronlik qilish. Haqiqiy monopolistning xshash raqobatchilari b lmaydi. Monopolist yagona ishlab chiqaruvchi, shu tovarni ist molchiga yetkazib beruvchi belganligi uchun uning mahsulotining (yoki xizmat ishlarining) bahosi bozor talabi egri chizg’i bilan aniqlanadi. Masalan, olmos yoki «Poloroid» fotoapparatini ishlab chiqaruvchi firma yoki joylardagi mahalliy televizion kabellari kanalining ko’proq qismiga egalik qiluvchilar, uzoq joydagi kichik bir shaharchadagi biltagina baqqollik dokoni (oziqovqat dokoni) yoki yirik shaharlardagi mahalliy joylarda telefon aloqasi xizmatlarini bajaruvehilar. Elektr bilan ta'minlovchilar va hokazolar z mahsulotlarini kamroq sotsalar yoki xizmat ishlarini hajmtda bajarsalar bozor bahosini k tarilishiga va monopol hokimlikka erishadilar.

Mukammal raqobatli bozorda ko`p xaridor va sotuvchilar mavjud, pgu sababli alohida olingan ayrim xaridor yoki sotuvchi narxga katta ta'sir eta olmaydi. qishloq xo`jaligi mahsullari bozorining ko`pchiligi mukammal raqobatli bozorga yaqin turadi.