Mavzu so’fiyona adabyotning asosiy mavzulari

MAVZU SO’FIYONA ADABYOTNING ASOSIY MAVZULARI

REJA

1TASAVVUF VA ADABYOT

2 SO’FIYLIK TALIMOTINING BUYUK NAMOYONDALARI

3 SO’FIYONA ADABYOTNING ASOSIY MAVZULARI

Islom dini paydo bo’lganidan so’ng uning doirasida Quron vahadis ahkomiga mos ravishta paydo bo’lgan tasavvufiy talimotlar X-XI asrlarga kelib Movarounahrda ham keng tarqala boshladi

Tasavvuf-yaqin vaO’rta sharq xalqlarining manaviy hayoti tarixidagi eng murakkab o’zaro ziddiyatlarga to’lib toshgan va muhim hodisalardan biri bo’lib uning uchun tarki dunyochilik budunyo boyliklaridan voz kechish hisoblangan

Markaziy Osiyoda so’fiylik ta’limotini paydo bo’lishi Yusuf Hamadoniy nomi bilan bog’liqdir. Yusuf Hamadoniy Marv vaBuxoroda xonaqo vamadrasa qurdirib ko’plab turkiygo’y forsiygo’y shogirdlar tayorladi.

Yassaviya vaNaqshbandiya tariqatlari Hamadoniy ta’limoti asosida shakllandi. So’fiylik –insonni ilohiyotga munosabatini va umuman yashamoqning ma’no maqsadini o’ziga xos tarzda talqin etuvchi ma’naviy ,diniy ta’limotdir.

Abu Rayhon Beruniy ‘’Tasavvuf’’ so’zining lug’aviy manosini ‘’Faylasuf’’ so’zidagi ‘’suf’’ so’zi bilan bog’laydi.So’fiy so’zi ham ‘’so’f’’ so’zidan yasalgan ‘’ Tasavvuf ‘’ –’’Mutasavvuf’’so’zlari bilan o’zakdoshdir

TASAVVUF insonning manaviy kamolotga erishish yo’lidir bu yo’l 4 qismga bo’linadi 1shariat –manaviy komillikning ilk bosqichidir 2 tariqat tasavvufning amaliy qismi 3marifat 4 haqiqat tasavvufning eng yuqori bosqichi

TASAVVUFDA haqiqat yo’li ‘’suluk’’ bu yo’lga kirgan inson’’ solih’’ ‘’solik’’ ‘’so’fiy’’ ‘’murid’’ ‘’darvesh’’debatalgan. Tassavvufda ilohiy ishqqa alohida e’tibor beriladi. Bu haqda Mansur Halloj shunday degan –’’Ishq o’zingdan halos bo’lib sevgiling sifatlari bilan yashamoqdir. ‘’

So’fiylikda kibru-xavo va manmanlik inson fe’linining eng katta qusurlaridan hisoblangan.Amalsiz taqvoni tasavvuf namoyondalari riyokorlik deb hisoblaganlar.

ISHQ-tasavvuf she’riyatida nafsni yengish quroli .May,sharob –ALLOHning ishqi.Boda-iymon.Jom,qadah-kamolga yetishgan kishining haqiqiy yo’I majoziy yorning ko’rsatmalari ,purma’no so’zlari.Butxona,xabat,mayxona-oqil,dono kishilarning ilohiy ishq haqida majlis quradigan joy.

Yssaviya tariqati XII asrda Turkistonda vujudga keldi.Bu tariqatni asosini tarkidunyochilik tashkil etadi. Inson bu dunyo noz-ne’matlaridan voz kechib komillikka erishish ko’zda tutilgan.

Kubroviya tariqati XII asrda Xorazmda vujudga kelgan .Kubroviya tariqatida vatanga muhabbat eng oliy darajadagi vazifa hisaoblangan.Uning fikricha ma’naviy tubanlik va insonlikni yemiradigan illatlarni nafs keltirib chiqaradi.

Naqshbandiya tariqati bu dunyo noz-ne’matlaridan bahramand bo’lib Ollohga shukrona aytish hisoblangan.Uning ‘’Dilbayori bastakor’’ ya’ni ‘’Qo’ling mehnatda ,diling Ollohda bo’lsin.’’degan hikmatli so’zi mashxur bo’lib ketgan .