Mavzu: Sovet hukumatining muzeylar sohasidagi qilgan chora tadbirlari

Mavzu: Sovet hukumatining muzeylar sohasidagi qilgan chora tadbirlari.

Avvalambor, muzeylar sohasida sovet hukumatining olib borgan siyosati bir muncha ahamiyati jihatdan boshqa sohalardan orqada edi deb o’ylashimiz mumkin. Lekin bu sohadagi qilingan ishlarning salmoqli bo’lsa ham muhimroq edi. Men izlagan va bilgan ma’lumotlar doirasida aytadigan bo’lsam Urta Osiyoda milliy chegaralanishning utkazilishi va Uzbekiston SSRning tashkil topishi munosabati bilan Turkomstaris 1925 yilning SSR maorif xalk komissariatiga Glavnaukasining Urta Osiyo ekanomik. Soveti va muzey bulimi xuzuridagi muzey ishchilarii yodgorliklar, san`at va tabiat obidalarni muxofaza kilish buyicha Urta Osiy komiteti Sredazkomstaris kilib uzgartirildi.

Urushi yillarida kupgina muzeylar binolarini evakuatsiya kilgan muassasalar uchun bushatib berdi. Muzey tarmoklari vaktincha kiskardi. Misol: tabiat va politexnika muzeyi birlashdi. San`at, Adabiyot va Uzbekiston tarixi muzeylari xam bir nom ostida birlashtirildi. Muzey xodimlarining kuplari frontga kendilar. Front orkasida kolganlar esa sidkidildan mexnat kildilar. Ular Vatanparvarlar mavzusida bir necha ekskurssiyalar turkumini yaratdilar. Xalk orasidagi ommaviy-siyosiy ish olib bordilar. Muzeylarning tarix bulimida kurgazma shaklida “Ulug Vatan urushi” deb nomlangan maxsus bulim ajratildi. Bu jangchilarni frontga kuzatish, bu jarayondagi tantanali mitinglar front ortida mexnat kilayotganlar frontga junash xakidagi xat va arizalar xamda suratlari jang maydonlarida Uzbekistonliklarni jasoratlari aks etgan eksponatlar uz ifodasini topgan edi.

1943 yil 27 sentyabrda “Uzbekistoe SSR Fanlar Akademiyasini tashkil etishi xakida”gi karoridan sung tarix muzeyi xam ilmiy-tadkikot va siyosiy okartuv ishlarini olib boruvchi markaziy muzey sifatida san`at muzeyidan ajrab chikdi va Fanlar Akademiyasi tarkibiga kiritildi. Tabiat muzeyi Fanlar Akademiyasi tarkibiga kiritildi. SHu tarika bu muassasalar faoliyatida yangi saxifa ochildi.

1953 yildan boshlab kupchilik muzeylarda ekspozitsiyalarni kurishda muayyan burilish yuz berdi, ishga ilmiy yondashish, masalalarni uziga xos uslubda xal etishga kirishildi. Asta-sekin muzeylar tarmoklari kengaydi, yangi muzeylar, ulkashunoslik muzeylari tashkil topdi. Davr talabi bilan buyuk tarixiy vokealar va asosiy arboblar faoliyati bilan boglik muzeylar ochildi.

Xulosa qilib aytadigan bo’lsam Sovet hukumati muzeylar sohasiga yaxshigina e’tibor bermagan bo’lsa ham muzeylar rivojlanishidan va takomillashishidan to’xtab qolmadi. Uning ahamiyati oshishi esa jamiyatga bog’liq bo’lib qolaveradi.

201-guruh talabasi Isoqjonov Mirzoxidning Muzeyshunoslik va arxivshunoslik fanidan yozgan essesi.