Mavzu: Sovuq olgan oftob urgan, issiqlik eltgan va gazandalar chaqqanda birinchi tibbiy yordam ko'rsatish Mundarija Kirish

CHAYON CHAQISHI 
Sabablari: tasodif, ularga tegib ketish, ehtiyotsizlik, xavfli joylarda 
uxlash. 
Belgilari : chaqqan joyda achishuvchan, kuydiruvchan, asablar bo`ylab 
taraluvchi kuchli og`riq paydo bo`ladi. Chaqqan joy qizaradi, shishadi, 
ba`zan pufakchalar ko`zga tashlanishi mumkin. 
Umumiy belgilar: 
karaxtlik, bosh og`rishi, aylanishi, yurak sohasida og`riq, hansirash, 
pulsning tezlashuvi, uyqu bosishi, gipodinamiya, titrash, kuchli terlash, 

---

28 
so`lak ajralishi, ko`z yoshlanishi, mioz, burundan shilliq ajralishi, sianoz, 
bronxospazm, tana haroratining ko`tarilishi kuzatiladi. 
Tez yordam choralari 
1). Chaqqan joyga paxta yoki kungaboqar moyi quyib bog`lanadi, 
isitgich qo`yiladi. 
2). Chaqqan joyni 0,5 2 % li novokain bilan og`riqsizlantiriladi. 
3). Atropin 0,1 % 1 ml, t/o (bolalarga 0,1 ml/yoshiga) yoki fentolamin 
0,5 % 1 ml, m/o (bolalarga 0,30,8 ml). 
4). Belloid tab.sidan 12 tab (bolalarga 1/2 1 tab) ichiriladi. 
5). Suprastin, tavegil 12 tab (bolalarga 1/2 1 tab) ichiriladi. 
6). Kalsiy glukonat 10 % 10 ml, v/i (bolalarga 1 ml/kg.v). 
7). Chaqqan qo`l yoki oyoq tomon immobilizatsiya qilinadi. 
8). Ko`rsatma bo`lsa, kordiamin, kofein 2 ml, m/o. 
9). Agar bemor tibbiy muassasalardan uzoqda bo`lsa (tog`da, cho`lda) uni 
chalqancha yotqiziladi, immobilizatsiya qilinadi. Òopilsa sarimsoq va tuz 
ezib bog`lanadi, imkon qadar yaqindagi kasalxonaga yotqiziladi. 
Quturgan hayvonlar tishlashi. 
Quturish g`oyat xavfli virusli kasallik. Bunda virus bosh miya va 
orqa miya hujayralarini zararlantiradi. Kasallik quturgan hayvonlar 
tishlaganda yuqadi. Virus itlar, ba`zan mushuklar so`lagi bilan ajralib, teri 
yoki shilliq pardadagi jarohat orqali qonga tushadi. Yashirin davri 1260 
kun davom qiladi, avj olgan kasallik 35 kun davom etadi va aksari o`lim 

---

29 
bilan tugaydi. Hayvon tishlagan paytda kasallikning tashqi belgilari 
bo`lmasligi mumkin, shuning uchun bunday hodisalarning ko`pchiligini 
quturish kasalligi yuqishi jihatidan xavfli, deb hisoblash kerak.