Mavzu: Tahlil jarayonida iqtisodiy matematik usullarni qo‘llashning zaruriyati

Mavzu:Tahlil jarayonida iqtisodiy matematik usullarni qo‘llashning zaruriyati.

1.Iqtisodiy matematik usullarning turlari.

2.Determinallashgan modellar va xo‘jalik faoliyatidagi omillar tizimining tahlili

Iqtisodiy tahlilni takomillashtirishning muhim yo‘nalishlaridan biri korxonalar faoliyatida iqtisodiy-matematik usullardan hamda bu boradagi ilg‘or axborot texnologiyalaridagi yangiliklardan samarali foydalanishdir.
Ushbu tadbirlarni muvaffaqiyatli amalga tadbiq etilishi, iqtisodiy tahlil imkoniyatlarini oshirib, yanada ko‘proq turdagi va murakkab tavsifdagi masalalarni qisqa muddatda to‘g‘ri hal qilish imkonini beradi.
Matematik usullar iqtisodiy tahlil vazifalarining ilmiy tasnifi hamda iqtisodiy-matematik modellashtirish metodologiyasiga asoslangan holda qo‘llaniladi. Iqtisodiy tahlil jarayonida bir qator matematik modellarning tiplari qo‘Ilanidadi. Xususan, ulaming ko‘p uchraydiganlari quyidagilardir: additiv model, multiplikativ model.
Additiv model natija bilan omillar o‘rtasidagi bog‘liqlik qo‘shuv bilan ifodalanganda qo‘llaniladi. Masalan, “U” natija bir qancha omillar (X1 X2, ..., Xn) yig‘indisidan iborat, deb faraz qilamiz.
Ushbu model amaliyotda juda qo‘p qo‘llaniladi. Masalan, aksiyadorlik jamiyatlariga qarashli korxonalar ishlab chiqargan tovar mahsulotlarining hajmi, ularda band bo‘lgan ishchi va xizmatchilaming umumiy ro‘yxatdagi soni va h.k.
Ishlab chiqarish aksiyadorlik jamiyatiga 10 ta kichik korxona qaraydi. Ulaming har biri har xil hajmda mahsulot ishlab chiqargan. Barcha ishlab chiqarilgan mahsulotni aniqlash uchun additiv modeldan foydalanganda quyidagi formulaga ega bo‘linadi:

Multiplikativ model ham tahlilda keng qo‘llaniladi. Bu model riatija bilan omil o‘rtasidagi bog‘liqlik ko‘paytirish bilan ifodalanganda qo‘llaniladi.

• Multiplikativ model ham tahlilda keng qo‘llaniladi. Bu model riatija bilan omil o‘rtasidagi bog‘liqlik ko‘paytirish bilan ifodalanganda qo‘llaniladi.

• Masalan, “U” natija bir qancha omillar (Xi, X2, ..., Xn) ko‘paytmasidan iborat, deb faraz qilamiz. U holda multiplikativ modelning ko‘rinishi quyidagicha bo‘ladi