Mavzu: Talab va taklif elastikligi körsatkichlarining bozor holati tahlilidagi örni. Reja: Kirish
Iste’mol tovarlarining turli xil assortimenti
Download 0.67 Mb.
|
talab va taklif kurs iwi
- Bu sahifa navigatsiya:
- Turli iste’mol tovarlari va xizmatlar to‘plamlari va byudjet chizig‘i
Iste’mol tovarlarining turli xil assortimenti
Befarqlik egri chizig‘i turli guruhdagi tovarlar va xizmatlarga nisbatan shaxsiy afzal ko‘rish darajasini tasvirlab beradi. Ammo afzal ko‘rishning o‘zi iste’molchi xatti-xarakatini to‘liq tushuntirib bermaydi. Iste’molchining individual tanloviga byudjetning chegaralanganligi ham ta’sir etadi, chunki bu turli tovarlar va xizmatlarning narxiga ko‘ra kishilarning iste’molini cheklab qo‘yadi. Byudjet chegarasi – ma’lum qiymatdagi tovar miqdorini xarid qilish uchun umumiy xarajatlarning daromadga teng bo‘lishini ko‘rsatadi. Byudjet chegarasi iste’molchi uchun qaysi tovarlar guruhi ko‘proq nafliroq ekanligini ko‘rsatadi. Turli iste’mol tovarlari va xizmatlar to‘plamlari va byudjet chizig‘i
Iste’molchi nimani afzal ko‘rishi va byudjet chegaralanishini ko‘rib chiqildi, endi ayrim iste’molchilar har bir tovar turidan qanchasini xarid etish uchun ularni tanlab olishini ko‘rishimiz mumkin. Iste’molchilar o‘z tanlovini oqilona bajaradilar deb taxmin qilamiz. Bu bilan iste’molchilar mavjud va chegarali byudjetiga qarab tovarlarni o‘z ehtiyojlarini maksimal ravishda qondira oladigan qilib tanlaydilar. Iste’mol tovarlari va xizmatlar to‘plamining optimal tanlovi ikki talabga javob berishi lozim. Birinchidan, tanlov byudjet chizig‘ida bo‘lishi bo‘lishi mumkin. Ikkinchi muhim sharti, iste’mol tovarlari va xizmatlarning optimal to‘plami imte’molchilarga ular eng ma’qul ko‘rgan kombinatsiyada yetkazib berilishi lozim. Iste’molchilik hatti-harakati qoidasi - bir tovarga sarflangan pul qiymati hisob-kitobining yuqori foydaliligi, boshqa tovarga sarflangan pul qiymatining yuqori foydaliligiga teng bo‘lsa optimumga intiladi. Iste’molchilik muvozanati iste’molchining byudjet harajatlari tarkibi, unga xarid qilingan jami iste’mol ne’matlari to‘plamidan katta umumiy foydalilikni ta’minlovchi holatdir. Iste’molchining yalpi nafliligini maksimallashtiruvchi tovarlar yig‘imi iste’molchining optimal nuqtasi hisoblanadi. Ideal rasional iste’molchi - Homo economicus (tejamkor kishi) – shaxsiy afzalliklari tizimini mutlaqo aniq biladigan, barcha muqobillarni hisobga oladigan va o‘zi uchun maksimal foyda olish tamoyiliga muvofiq holda qaror qabul qiladigan kishi. Xulosa Raqobatlashgan ishlab chiqaruvchilarga berilgan narxlarda qancha miqdorda mahsulot sotishi mumkinligini va iste’molchilarga esa berilgan narxlarda qancha miqdorda mahsulot sotib olishini ko’rsatib beradi. Taklifning taklif chizig’i bo’yicha o’zgarishiga, taklif miqdorining o’zgarishi deyiladi. Taklif miqdorining o’zgarishi, ya’ni taklifning taklif chizig’i bo’yicha o’zgarishi, faqat narx ta’siri ostida bo’ladi. Narxdan boshqa taklifga ta’sir qiluvchi omillar taklif chizig’ini unga pastga yoki chapga-yuqoriga siljitadi. Taklif chizig’ining o’zini o’ngga yoki chapga siljishiga taklifning o’zgarishi deyiladi. Bozor muvozanati bozor tizimining shunday holatini bildiradiki, bu holatda talab va taklif bir-biriga teng bo’ladi. Muvozanat nuqta muvozanat narxni va muvozanat mahsulot miqdorini bildiradi. Bu nuqtada tovar tanqisligi ham, ortiqcha tovar ham bo’lmaydi. Elastiklik - bir o’zgaruvchining boshqa bir o’zgaruvchi ta’siri ostida o’zgarishini o’lchaydigan o’lchov; aniqroq qilib aytganda, biror o’zgaruvchining bir foizga o’zgarishini natijasida boshqa bir o’zgaruvchining ma’lum foiz miqdorga o’zgarishini ko’rsatadigan sondir. Ma’lumki, talab va taklif chiziqlarining yotiqligi, ularning elastiklik koeffitsientlari miqdorining qzgarishiga ko’ra o’zgaradi. Talab va taklifning elastik yoki elastik bo’lmasligi soliq yukining iste’molchi va ishlab chiqaruvchilar o’rtasida qanday gaqsimlanishini, ya’ni soliqning qancha qismini iste’molchi va qancha qismini ishlab chiqaruvchi to’lashini aniqlab beradi. Foydalangan adabiyotlar. Asosiy adabiyotlar Karimov I.A. «Asosiy vazifamiz – Vatanimiz taraqqiyoti va xalqimiz farovonligini yanada yuksaltirishdir». -T. «O’zbekiston», 2010y. Umrzoqov O’.P., Toshboyev A.J., Rashidov J., Toshboyev A.A. Qishloq xo’jaligi iqtisodiyoti va menejmenti: o’quv qo’llanma. - T.: Iqtisod – moliya, 2008. – 268 b. O.Murtazayev, I.G’aniyev, Sh.Hasanov, F.Ahrorov. Agrarsiyosat va qishloq xo’jaligi bozorlari. O’quv qo’llanma. Samarqand 2009 y. Xorijiy adabiyotlar: Charles W. L. Hill, Steven L. McShane. Principles of Management. 13th ed. ISBN 978-0-07-353012-3. –New York, 2008. -529 p. Rickky W. Griffin. Fundamentals of Management. 8th ed. ISBN 978-1-285-84904-1. –Texas, 2016. – 547 p. Ronald D. Kay, William M. Edwards, Patricia A.Duffy. Farm management. – 6th ed. ISBN 978-0-07-302829-3 – ISBN 0-07-302829-0. –New York, 2008. – 463 p. Qo’shimcha adabiyotlar Nazimov S., Eshonxo’jayev D. Qishloq xo’jaligida menejment. Namangan, NamMPI, 2001. I.M.G`aniyev. Agrar siyosat. (ma`ruza matnlari). Samarqand. 2004 y. Internet saytlari www.samqxi.uz – Samarqand qishloq xo’jalik instituti veb-sahifasi www.lex.uz – O’zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi. www.uzreport.com – Axborot agentligi. 1Umrzoqov O’.P., Toshboyev A.J., Rashidov J., Toshboyev A.A. Qishloq xo’jaligi iqtisodiyoti va menejmenti: o’quv qo’llanma. - T.: Iqtisod – moliya, 2008. – 268 b. 2 O.Murtazayev, I.G’aniyev, Sh.Hasanov, F.Ahrorov. Agrarsiyosat va qishloq xo’jaligi bozorlari. O’quv qo’llanma. Samarqand 2009 y. 3 O.Murtazayev, I.G’aniyev, Sh.Hasanov, F.Ahrorov. Agrarsiyosat va qishloq xo’jaligi bozorlari. O’quv qo’llanma. Samarqand 2009 y. 4 Charles W. L. Hill, Steven L. McShane. Principles of Management. 13th ed. ISBN 978-0-07-353012-3. –New York, 2008. -529 p. 5 Rickky W. Griffin. Fundamentals of Management. 8th ed. ISBN 978-1-285-84904-1. –Texas, 2016. – 547 p. 6 Rickky W. Griffin. Fundamentals of Management. 8th ed. ISBN 978-1-285-84904-1. –Texas, 2016. – 547 p. 7 Rickky W. Griffin. Fundamentals of Management. 8th ed. ISBN 978-1-285-84904-1. –Texas, 2016. – 547 p. 9 Nazimov S., Eshonxo’jayev D. Qishloq xo’jaligida menejment. Namangan, NamMPI 10 Nazimov S., Eshonxo’jayev D. Qishloq xo’jaligida menejment. Namangan, NamMPI 11 Nazimov S., Eshonxo’jayev D. Qishloq xo’jaligida menejment. Namangan, NamMPI Nazimov S., Eshonxo’jayev D. Qishloq xo’jaligida menejment. Namangan, NamMPI 12 Nazimov S., Eshonxo’jayev D. Qishloq xo’jaligida menejment. Namangan, NamMPI 13 Nazimov S., Eshonxo’jayev D. Qishloq xo’jaligida menejment. Namangan, NamMPI 14 I.M.G`aniyev. Agrar siyosat. (ma`ruza matnlari). Samarqand. 2004 y. 15 I.M.G`aniyev. Agrar siyosat. (ma`ruza matnlari). Samarqand. 2004 y. Download 0.67 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|