Мавзу: Talab va taklif nazariyasi bozor muvozanati Reja: Talab tushunchasi va uning miqdoriga ta’sir qiluvchi omillar. Talab qonuni

2.Taklifning mazmuni va uning miqdoriga ta’sir qiluvchi omillar. Taklifqonuni.
Iqtisodiyotda talab vataklifqonuni, - bumahsulotyokixizmattaklifigavauningtalabigaqarabnarxlarningo'zgarishinitavsiflovchi model bozordaiste'molchilartomonidan.
Shu ma'noda, taklifbozordasotuvgaqo'yilganmahsulotyokixizmatningmiqdori, talab esaodamlarsotibolishniistaganbirxilmahsulotyokixizmatlarningmiqdoribo'ladi.
Shuningdek, ta'minotvatalabgaqarang.
Shundayqilib, talab vatakliferkinbozortizimidabir-biribilano'zaroaloqadabo'lib, o'z-o'zidanvatashqiagentlarningaralashuvisiztovarlaryokixizmatlarnarxlarinivaularningishlabchiqarilishikerakbo'lganmiqdorlarnibelgilaydi.
Ba'zihukumatlartovariste'moligata'sirqilishyokiuningtalabinioshirishuchun talab vataklifniboshqarishgamoyil. Bunga misolqilibtamakiiste'molinito'xtatishuchunyuqorisoliqlaryokiaholinirag'batlantirishuchunta'limsubsidiyalarikeltirilgan.
Talab vataklifqonuniuchtaasosiyprintsipgaega:

• 
  Talab taklifdanoshibketgandanarxoshadi, xudditakliftalabdanoshgandanarxpasayadi.
  
• 
  Narxlarningoshishivaqto'tishibilantalabningpasayishigavataklifningko'payishigaolibkeladi. Vaaksincha: narxningpasayishiertami-kechmitalabnioshiradivataklifnipasaytiradi.
  
• 
  Narxo'z-o'zidantalabnitaklifgatengkeladigandarajagaerishishgaintiladi.
  

Shuninguchunushbuiqtisodiy model tovarningnarxitovarnarxivauningsotilishihisobgaolinganholdabelgilanadi,deganxulosagakeladivabozorbahosimuvozanatnuqtasidao'rnatilishinita'kidlaydi,bunda ideal ravishdaishlabchiqarilganbarchanarsalarsotilishikerakedi. qondirilmagan talab qolmadi.

4.Iste’molchi hatti-harakati nazariyasi.
Bozormuvozanati — bozordagi talab vataklifningmiqdoranvatarkibjihatidanbir-birigamuvofiqkelishi. Bozormuvozanatibirlahzalik (oʻzgarmastaklifda), qisqamuddatli (tashkilotyokifirmalarningoʻzgarmasmiqdorivaishlabchiqarishhajminingoʻzgarishi) vauzoqmuddatli (iqtisodiyshartsharoittashkilot, firmalarvamavjudtalabningzamonaviydarajasigamuvofiqkelganda) boʻlishimumkin. Talab vataklifuzoqvaqtbir-biridanajralibqolsa, Bozormuvozanatibuziladi. UmumanolgandaBozormuvozanatihammatovarlarganisbatanvauzok, vaqtboʻlishimumkin. Ammo juzʼiyvaayrimtovarlarganisbatanmoslikningbuzilishimuqarrar. Chunkiehtiyojningyuksalishibilanyangi talab paydoboʻladiva u darholqondirilmaydi. Bozormuvozanatinitaʼminlashningasosiyyoʻllari: tovarishlabchiqarishni talab darajasigayetkazishorqalibozornitoʻydirish; yetarlitovarlarzaxirasinibarpoetish; talabgirtovarlarnarxinioshirish, oʻtmayturgantovarlarnarxinipasaytirish; eksportvaimportningortishiyokikamayishi; aholidaromadlariningtovarlarvaxizmatlarkoʻpayishigaqarabortibborishi; mehnatunumdorliginingishhaqiganisbatantezroqoʻsishi. Bozormuvozanatimaʼrifatlijamiyatdanarxlarbilanbozornitartibgasolishorqalitaʼminlanadi.

Xulosa
Maʼlum vaqt oraligʻidagi narxlarning muayyan darajasida ishlab chiqaruvchi yoki sotuvchilar tomonidan maʼlum turdagi tovar va xizmatlarningDAROMAD VA FOYDA olish maqsadida bozorga chiqarilgan miqdoriga taklif deyiladi. Narx oʻzgarishi bilan sotishga chiqariladigan mahsulot miqdori ham oʻzgarishi sababli talab kabi taklifning ham bir qator muqobil variantlari mavjud boʻladi. Bozorda tovar narxi bilan uning taklifi miqdori oʻrtasqda bevosita bogʻliqlik mavjud: narx qanchalik yuqori boʻlsa, boshqa sharoitlar oʻzgarmagan hollarda, sotish uchun shuncha koʻproq tovar taklif etiladi, yoki aksincha, narx pasayishi bilan taklif hajmi qisqaradi. Masalan, 10 soʻm narxda 3 tovar birligi taklif etiladi, agar narx 15 soʻmga koʻtarilsa, taklif hajmi 5 birlikka qadar koʻpayadi, agar narx 20 soʻmga yetsa, taklif hajmi 6 birlikka yetadi. Shunday qilib, taklif miqdorining oʻzgarishlari taklif egri chizigʻida bir nuqtadan ikkinchisiga koʻchishida oʻz ifodasini topadi. Egri chiziqning ijobiy ogʻishi tovar narxi bilan uning taklifi miqdori oʻrtasidagi bevosita bogʻliqdikni aks ettiradi.

Taklifning faqatgina narxga bog‘liq xususiyati taklif qonunida o‘z ifodasini topgan: Boshqa shart-sharoitlar o‘zgarmagan holda tovarning narxi qancha past bo‘lsa, uning taklif miqdori shuncha kam bo‘ladi, tovarning narxi qancha yuqori bo‘lsa, uning taklif miqdori shuncha koʻp boʻladi. Taklif qonuni taklif miqdorining narxga nisbatan to‘g‘ri bog‘liqligini ko‘rsatadi, yaʼni narx oshganda taklif miqdori ham oshadi. Talab tushunchasi bilan tanishganimizdek, taklif miqdorining o‘zgarishi ishlab chiqaruvchilarning turli maʼlumotlardan xabardorliklariga ko‘p jihatdan bog‘liq bo‘ladi.

Foydalangan adabiyotlar

1. 
   E. Sariqov, B. Xaydarov. Talab va taklif. Huquq va Jamiyat — 88-110 bet. ISBN 978-9943-5874-0-3. 
   
2. 
   ↑ E. Sariqov, B. Xaydarov. Talab va taklif. Huquq va Jamiyat — 88-110 bet. ISBN 978-9943-5874-0-3. 
   
3. 
   ↑ E. Sariqov, B. Xaydarov. Talab va taklif. Huquq va Jamiyat — 88-110 bet. ISBN 978-9943-5874-0-3. 
   
4. 
   ↑ E. Sariqov, B. Xaydarov. Talab va taklif. Huquq va Jamiyat — 88-110 bet. ISBN 978-9943-5874-0-3. 
   

• 
  Shodmonov Sh. va boshqa, Iqtisodiyot nazariyasi, T., 2003; Tojiboyeva D., Iqgisodiyot nazariyasi, T., 2003.